تعرفه تلفن ثابت؛ ارزان یا گران

در کشور ما نیز باوجود انحصاری بودن این بازار، هر چند وقت یک‌بار بحث تغییر و کاهش یا افزایش تعرفه‌ها مطرح می‌شود از این‌رو سعی شده تا در ادامه، تعرفه خدمات تلفن ثابت در ایران و بعضی از کشورها و همچنین خدمات ارزش افزوده به طور مختصر مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس آخرین اعلام مدیران شرکت مخابرات درآمد و هزینه تلفن ثابت با یکدیگر برابری ندارد و نظر مدیران این است که تلفن ثابت برای مخابرات درآمد چندانی نداشته و حتی ضرر داده است. به طوری‌که بر اساس آمار موجود، متوسط هزینه نگهداری هر خط تلفن ثابت برای مخابرات، هفت‌هزار تومان در ماه است، در حالی که متوسط درآمد ماهانه هر خط تلفن ثابت به شش‌هزار تومان در ماه می‌رسد. بر اساس آخرین گزارش اتحادیه جهانی مخابرات در سال 2010، ایران با تعرفه 2/0 دلار ارزان‌ترین تعرفه تلفن ثابت را در کشورهای دنیا داراست. در بین کشورهای منطقه نیز پس از ایران، امارات با 09/4 دلار، سنگاپور با 73/7 دلار، عربستان سعودی با 20/9 دلار و ترکیه با 76/13 دلار در رده‌های پایین‌تر قرار گرفته‌اند. البته معیار محاسبه این تعرفه‌ها تنها بر اساس مجموع حق اشتراک ماهانه خط تلفن ثابت به همراه 30 مکالمه سه‌دقیقه‌ای که 15 مکالمه آن در زمان اوج مصرف و 15 مکالمه آن در زمان غیراوج مصرف انجام می‌شود، صورت گرفته و در نهایت این رقم به صورت درصد از سرانه درآمد ناخالص ملی (GNI Per Capita) محاسبه می‌شود. تا قبل از سال 1356، تعرفه مکالمه تلفن ثابت برای هر پالس دوریال و تا سال 63 فقط چهارریال بود که این رقم در حال حاضر برای هر پالس با قیمت 7/44ریال در نظر گرفته می‌شود و تعرفه مکالمات شهری و بین‌شهری بر مبنای همان پالس محاسبه می‌شود. یک نکته قابل تامل در تعرفه‌های بین‌المللی اینکه، تعرفه‌های بین‌الملل تلفن ثابت در ایران برای اکثر کشورها ثابت و بالا در نظر گرفته شده که این خود می‌تواند عاملی برای استفاده ناچیز از خطوط تلفن ثابت باشد؛ در حالی که در سایر کشورها نه‌ تنها برای کشورهای مختلف تعرفه‌های مختلف وضع شده، بلکه برای برخی کشورهای خاص تعرفه‌های بسیار پایین در قالب خدمات ارزش افزوده اعمال می‌شود تا انگیزه استفاده از تلفن ثابت را بیشتر کند. به طور مثال، در کشور امارات برای مکالمه با کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش و فیلیپین در قالب خدمات ارزش افزوده در روزهای تعطیل و غیراوج مصرف، تعرفه دقیقه‌ای 285تومان اعمال می‌شود که برقراری تماس با تعرفه معمولی با کشور هند رقمی چندبرابری حدود 690تومان هزینه دربر خواهد داشت. تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد که بسیاری از اپراتورهای تلفن ثابت به منظور ایجاد جذابیت و تشویق مشتریان به استفاده از سرویس‌های ارزش افزوده، مجموع چند سرویس را به صورت یک بسته با قیمت پایین‌تر ارایه کرده که معمولا تاثیر مثبتی در میزان استفاده از آن سرویس داشته است. به عنوان نمونه در سنگاپور خدمات شماره‌گیری مجدد، انتظار، انتقال تماس‌ها و بازیابی شماره اخیر، شماره‌گیری سریع و کنفرانس در یک بسته با قیمت 19500تومان عرضه می‌شود که در صورت ارایه جداگانه، مشترک برای دریافت هر سرویس باید 11145تومان هزینه کند. از سوی دیگر، اپراتورها با دقت در شناخت نیاز مشترکان‌شان، خدماتی را ارایه می‌کنند که انتظار استقبال از آن را دارند. اگرچه تعرفه تلفن ثابت به ظاهر در ایران نسبت به سایر نقاط دنیا ارزان‌تر است، اما اگر بسته‌ای شامل سرویس‌های متنوع را از کشورهای مختلف با یکدیگر مقایسه کنیم، ممکن است در بعضی موارد، نتیجه‌ای عکس به دست آوریم. در نهایت می‌توان استنباط کرد که شاید مهم‌ترین مشکل اپراتور تلفن ثابت کشور پایین بودن تعرفه‌ها نیست، بلکه عدم توانایی در جذب مشترکان برای دریافت خدماتی فراتر از حداقل و عدم تنوع در ارایه آنها، بسته‌های تشویقی، تعرفه‌ها، تخفیف‌ها و... دلیل نامتوازن بودن هزینه‌ها و درآمدهای خطوط تلفن ثابت است.
* علیرضا یوسفی-گروه تحلیلی طیف