پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات در گرو تعامل با جهان است

به گزارش روابط عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، جهان امروز ما، جهانی اطلاعاتی-فناورانه است و هر کشوری که در این زمینه عملکرد بهتری داشته باشد، امکان‌های بیش‌تری برای توسعه خود خواهد داشت. علاوه بر این، توسعه فناوری اطلاعات در یک کشور می‌تواند به افزایش رفاه مردم و شفاف‌تر شدن سازوکارهای سازمانی نیز منجر شود. در نتیجه پرداختن به جایگاه فناوری اطلاعات ایران در میان سایر کشورها می‌تواند اهمیت و ضرورت زیادی داشته باشد تا ما را با وضعیت فعلی‌ خود و عوامل مؤثر در شکل‌گیری و تداوم این وضعیت آشنا کند.
به مناسبت روز ملی فناوری اطلاعات گفت‌وگویی با «حمید بابادینیا»، عضو هیات مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران انجام شده است و با او درباره وضعیت حاکم بر فناوری اطلاعات در کشور و عوامل بازدارنده داخلی و خارجی صحبت شده است. مواردی که ما را از فراتر رفتن از آنچه هستیم، بازداشته است. او با اشاره به اینکه کشور آسیایی مانند کره جنوبی توانسته جایگاه دوم فناوری اطلاعات در جهان را از آن خود کند، می‌گوید که ما نیز در صورت رفع موانع داخلی و خارجی پیش روی‌‌‌، می‌توانیم رتبه جهانی خود را ارتقا دهیم. او تحقق چنین امری را در گرو، افزایش تعامل‌ با جهان، رفع تحریم‌ها، نگهداشت نیروی انسانی در داخل کشور، تدوین قانون کپی‌رایت و چند مسئله دیگر می‌داند.

روند نزولی توسعه فناوری اطلاعات در کشور
شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات که توسط اتحادیه بین‌المللی مخابرات سازمان ملل بر مبنای معیارهای مورد توافق بین‌المللی در این حوزه منتشر شده، شاخص محک زدن مهم‌ترین معیارهای اندازه‌گیری جامعه اطلاعاتی است. استانداردی که دولت‌‌‌ها، متصدیان فاوا، آژانس‌های توسعه، محققان و دیگر بازیگران این حوزه می‌توانند برای اندازه‌گیری شکاف دیجیتالی و مقایسه عملکرد فاوا در کشورهای مختلف از آن استفاده کنند.
بابادینیا با اشاره به این شاخص درباره جایگاه ایران می‌گوید: «طبق آخرین گزارشی که منتشر شده، کشور ایسلند با شاخص ۸.۹۸ توسعه‌یافته‌ترین کشور در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان است. کره جنوبی که کشوری آسیایی است نیز در این رتبه‌بندی با شاخص ۸.۷۵ در جایگاه دوم جهانی ایستاده و ایران با شاخص ۵.۵۸ رتبه هشتادویکم را دارد.»
او ادامه می‌دهد: «این آمارها مربوط به سال ۲۰۱۷ است که وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران، رو به پیشرفت بوده و از آن به بعد روند نزولی داشته است. در نتیجه می‌توان ادعا کرد که اگر این گزارش به‌روز شود، وضعیت ایران از آنچه در گذشته گزارش شده،‌ بدتر هم هست. در یک کلام جایگاه ما در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان، جایگاه قابل اتکایی نیست.»

نبود نظام مهندسی آی‌تی، مهاجرت متخصصان
او معتقد است که برای گذار از این وضعیت و رسیدن به جایگاهی بهتر، در وهله اول باید نسبت به جایگاهی که داریم آگاه شویم و بعد به این سؤال پاسخ دهیم که چه تصمیماتی ما را به این نقطه رسانده و چه اقداماتی وضع‌مان را بهبود می‌بخشد؟ او عوامل مؤثر در این امر را به دو دسته عوامل داخلی و خارجی تقسیم می‌کند و توضیح می‌دهد: «یکی از عوامل داخلی، عقب‌ماندگی ایران در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، قراردادهای ناپخته‌ای است که وجود دارد؛ فناوری اطلاعات صنعتی نوپا است و بسیاری از مسائل مربوط به آن آنقدر که باید شفافیت و سادگی ندارد. ما در پروژه‌های فناوری اطلاعات معیار مشخصی برای ارزیابی آنها نداریم. علاوه بر این، برای تکمیل قراردادها به لحاظ حقوقی اقدامات لازم انجام نشده و گرچه تاکنون، سازمان نظام صنفی یارانه‌ای استان تهران اقدامات خوبی را در این راستا انجام داده،‌ اما لازم است تا اقدامات بیش‌تری صورت بگیرد تا فاصله‌مان با وضعیت مطلوب و ایده‌آلی که به توسعه کشور منجر می‌شود،‌ کاهش یابد.»
او در ادامه گفت: «عامل داخلی دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، مشکل ما در نگهداشت نیروی انسانی متخصص است؛ متخصصان ما به دلایل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مهاجرت می‌کنند و این یعنی به تعویق افتادن توسعه در ابعاد مختلف. سومین عامل به لختی شرکت‌های دولتی در برابر فناوری اطلاعات است. مدیران سنتی در برابر تغییراتی که آی‌تی ایجاد کرده، مقاومت می‌کنند؛ آی‌تی زمینه‌ساز شفاف شدن عملکردها است و این مسئله برای برخی از مدیران و سازمان‌ها دلچسب و خوشایند نیست. در صورتی که آی‌تی‌محور شدن سازوکار امور می‌تواند به افزایش رفاه مردم و شفافیت عملکرد سازمان‌ها کمک زیادی کند. مدیران پروژه‌‌های آی‌تی کشور نیز، مدیران باتجربه‌ای نیستند و بعد از اینکه باتجربه می‌شوند نیز آنها را جابه‌جا می‌کنند. این جابه‌جایی‌ها عامل ناپختگی مدیران و عقب ماندن جامعه از پیشرفت است.»
بابادینیا ایجاد یک نظام مهندسی آی‌تی در کشور را مهم و ضروی می‌داند و بیان می‌کند که فعالیت‌های حوزه نرم‌افزار باید بر اساس یک استاندارد بین‌المللی و تعریف‌شده جلو رود که این اتفاق در ایران نمی‌افتد و استانداردی وجود ندارد که باعث کاهش کیفیت و بهره‌وری محصولات می‌شود.

نقش تحریم‌ها در توسعه‌نیافتگی فناوری اطلاعات در ایران
او می‌گوید: «تحریم‌ها یکی از علل خارجی توسعه‌نیافتگی فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران است و در حال حاضر برای دسترسی به نرم‌افزارها، سخت‌افزارها و دانش اطلاعات با مشکل مواجهیم و امکان تعامل با جهان و شرکت در سمینارهای آنها را نداریم و این یعنی نمی‌توانیم از تجربه کشورهای دیگر باخبر شویم یا برای رفع مشکلات‌مان از آنها کمک بخواهیم.»
به باور بابادینیا ایزوله و منفرد کار کردن روند توسعه را کند می‌کند و توسعه سریع تنها با تعامل با سایر کشورها ممکن می‌شود. همچنین او تاکید می‌کند که علاوه بر این، شاهد فیلترینگ داخلی و خارجی هستیم و این فیلترینگ‌ها صدمه زیادی به حوزه فناوری اطلاعات می‌زند؛ کارشناسان ما باید بتوانند بدون فیلترینگ وارد سایت‌های مختلف شده و کار کنند.

لزوم تدوین قانون کپی‌رایت در کشور
بابادینیا نبود قانون کپی‌رایت در کشور را یکی دیگر از عواملی می‌داند که به بدنه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور لطمه زده و در این باره می‌گوید: «وقتی برای حقوق مؤلفان ارزشی قائل نیستیم، به اقتصاد شرکت‌ها لطمه می‌زنیم و طولی نمی‌کشد که ورشکست می‌شوند. ما باید با مدون کردن قانون کپی‌رایت در کشور، حمایت خود از شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار را نشان دهیم تا انگیزه لازم برای کدنویسی، طراحی نرم‌افزار و ارائه آن به اکوسیسم را برای آنها فراهم کنیم و این اعتماد به وجود آید که حق مادی و معنوی آنها محفوظ است.»
او ناتوانی شرکت‌ها و برنامه‌نویسان ایرانی برای شرکت در مناقصات بین‌المللی را یکی دیگر از عوامل توسعه‌نیافتگی فناوری اطلاعات در ایران می‌داند و معتقد است که برنده شدن در یک مناقصه می‌تواند وضعیت فناوری اطلاعات در یک کشور را متحول کند. علاوه بر این، سرمایه‌گذران خارجی نیز علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در یک کشور تحریم‌شده ندارند و سرمایه‌های داخلی نیز کافی نیست.
بنا بر گفته‌های بابادینیا، پنج‌شنبه و جمعه در ایران تعطیل است و شنبه و یکشنبه در جهان و این یعنی اگر قرار باشد تعاملی با دنیا داشته باشیم، چهار روز کامل را از دست می‌دهیم. در نتیجه باید تعطیلات‌مان را با تعطیلی‌های سایر کشورها یکی کنیم تا تعاملات‌مان بیش‌تر شود.