به گزارش روابط عمومی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، به نقل از «کارنگ»، «اصناف مهم‌ترین بخش‌های هر جامعه‌ای را تشکیل می‌دهند. هرجا که دولت‌مردان متوجه نکاتی نباشند یا از نظرشان دور بماند، این وظیفه اصناف است که حقوق اعضای خود را مطالبه کنند و به صورت یکپارچه در جهت تأمین منافع صنف خود گام بردارند.
طی سال‌های اخیر سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران تلاش داشته تا این مسئولیت سنگین را به انجام برساند و به همین منظور تعامل خود را با بخش‌های مختلف حاکمیتی افزایش داده است.
سازمانی که در روزگار تأسیسش نماینده بخش نرم‌افزار و سخت‌افزار بود، حالا با گستره عظیمی از کسب‌و‌کارها روبه‌رو است که اکوسیستم اقتصاد دیجیتال را تشکیل می‌دهند و باید صدای آنها باشد و مشکلات کوچک و بزرگ آنها را تا جایی که در توان دارد، مرتفع سازد.
حسین اسلامی، رئیس هیئت‌مدیره نصر تهران، دوره ششم را قوی‌ترین دوره نصر تهران می‌داند و معتقد است هم حاکمیت متوجه اهمیت مشورت گرفتن از صنف شده و هم کسب‌و‌کارها به دلیل شفافیت ایجادشده، نهاد صنفی را حامی خود می‌دانند.
گفته می‌شود که اگر ارتباط رگولاتور و نهادهای صنفی همراه با اعتماد باشد و نهادهای صنفی آن‌قدر قدرتمند باشند که این ارتباط به‌درستی شکل بگیرد، وزن مشورت گرفتن از بخش خصوصی بالاتر می‌رود و قانون‌گذاری به سمتی که جلوی فعالیت کسب‌و‌کارها را بگیرد، حرکت نمی‌کند. شما جایگاه نصر کشور و نصر تهران را چطور می‌بینید؟ آیا این تشکل توانسته در جایگاهی قرار بگیرد که مورد مشورت رگولاتور در مقررات‌گذاری برای فاوا باشد؟
حاکمیت در حوزه‌های مختلف، ابزارهای گوناگونی دارد برای اینکه بتواند به شیوه‌ای موضوعات را پیش ببرد که هم رضایت شهروندان را به دست بیاورد، هم موانع پیش راه خود را بردارد. به طور کلی اندیشگاه‌های حاکمیت در خصوص نحوه مواجهه با فناوری‌های نوین و مبتنی بر آن دچار اختلال هستند. در زمان تشکیل نظام صنفی رایانه‌ای، حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات محدود به حوزه‌های نرم‌افزار و سخت‌افزار بود و طی دو دهه اخیر، این حوزه به کل اقتصاد دیجیتال بسط پیدا کرده است.
وقتی ما راجع به یک موضوع دوگانه لجستیکی – فناورانه مثل حمل‌و‌نقل اینترنتی حرف می‌زنیم، صنف باید درباره آن نظر بدهد و پیگیری و حمایت کند. از سویی دیگر وقتی درباره اپلیکیشن‌های پرداخت حرف می‌زنیم نیز پای صنف به میان می‌آید. یعنی گستره‌ای از کسب‌و‌کارها و حوزه‌های مختلف ذیل فعالیت صنف فاوا قرار می‌گیرند. به زبان دیگر صنعت فاوا برخلاف تصاویر سابق یک صنعت به موازات سایر صنایع نیست، بلکه بخشی است که به نوعی همه صنایع دیگر را فعال می‌کند.
بر این اساس، حوزه‌ای که ما قبلاً به عنوان نظام صنفی رایانه‌ای می‌شناختیم، بسیار بسط یافته و بزرگ شده و حجم زیادی از کل اقتصاد کشور را در بر می‌گیرد. پس کارکرد صنف عوض شده و نسبت به دو دهه پیش تغییرات بسیاری کرده است.
از منظر دیگر، حاکمیت هوشمند از اینکه نظرات بخش خصوصی را پیش از تصمیم‌گیری دریافت کند، استقبال می‌کند. ما در لایه‌های بالایی حاکمیت با یک استقبال جدی از متخصصان فناوری، مجموعه‌های دانش‌بنیان و صنف فاوا مواجه هستیم، ولی زمانی که با لایه‌های پایینی حاکمیت تعامل روزمره داریم و به‌ویژه زمانی که به سطح کارشناسان می‌رسیم، متوجه می‌شویم که اصلاً علاقه‌ای به شنیدن صدای یکپارچه صنف ندارند و حتی گاهی با دنبال کردن اختلاف‌هایی که بین تشکل‌ها وجود دارد، از این اختلافات در راستای عدم اصلاح و تحول خود استفاده می‌کنند.
اما در مورد نصر تهران که دوره ششم خود را می‌گذراند، باید بگویم هم از نظر تعداد اعضای فعال که بیش از نیمی از کل اعضای نصر در سراسر کشور است و هم از نظر میزان حضور اعضای نصر تهران در زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال، با وضعیت ویژه‌ای مواجه هستیم.
در این زمانه حاکمیت نگاه متفاوتی به فاوا دارد و صنف فاوا را – با وجود چالش‌های جدی و انتقاداتی که نصر تهران علنی ساخته است – دلسوز کشور می‌داند. برای اولین بار است که وقتی صنوف مختلف به دیدار رهبر انقلاب می‌روند، از صنف فاوا هم مستقیم دعوت می‌شود و نماینده اقتصاد دیجیتال – که در دوره اخیر دوست و برادر عزیزم آقای خلج مدیرعامل اسنپ بود – جلوی نفر اول کشور صحبت می‌کند.
برخلاف دوره‌های گذشته، در این دوره از خودروسازها و تولیدکنندگان لوازم خانگی انتقاد می‌شود، ولی دانش‌بنیان‌ها مورد تأیید قرار می‌گیرند. بعد شاهد آن هستیم که امسال به نام سال دانش‌بنیان‌ها – که بسیاری از ایشان عضو نصر تهران هستند – نامیده می‌شود. از نگاه دیگر، در هیچ دوره‌ای به اندازه این دوره در نصر تهران به دنبال اتحاد رقبا نبودیم و تقریباً با همه تشکل‌های همسو مرتبط هستیم و با وجود اختلافاتی که داریم، بر اشتراکات تأکید می‌کنیم.
با اتاق بازرگانی و سندیکاها و اتحادیه‌های مختلف در ارتباط جدی هستیم و در بسیاری از موضوعات مثل طرح صیانت یا اینماد همسو و همفکریم. از این نظر، بیشترین میزان همگرایی صنفی در دوره ششم محقق شده و ما نشان داده‌ایم که با وجود بزرگی و داشتن قانون خاص، به دنبال حذف سایر تشکل‌ها نیستیم.
از منظر ارتباطات با قوای مختلف هم در این دوره تحول جدی ایجاد شده است. هیچ زمانی نبوده که به اندازه دوره ششم توانسته باشیم با حاکمیت گفت‌و‌گو کنیم. اگر در ادوار سابق توفیق‌مان ارتباط جدی با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده، در این دوره ما با بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت در دولت و به صورت مستقیم با قوه قضائیه و قوه مقننه به‌شدت در ارتباط هستیم.
ممکن است نظرات‌مان همسو نباشد، ولی به شکل مداوم در تماس هستیم و از ما نظرخواهی می‌کنند و گاهی از نظرات کارشناسان صنف استفاده می‌کنند. البته این به معنای این نیست که هر حرفی که ما می‌زنیم، تأیید می‌شود اما در شرایطی هستیم که حرف نصر تهران شنیده می‌شود. در کارگروه اقتصاد دیجیتال – که توفیق بزرگی برای دولت و وزارت فاواست – در سندباکس بانک مرکزی و در سندباکس وزارت اقتصاد حضور جدی نمایندگان صنف را داریم و مبتنی بر تغییراتی که صنف ما در این دو دهه با آن مواجه شده، سعی کرده‌ایم با نهادهای مختلف حاکمیتی در ارتباط باشیم.
می‌بینید جایی که مدیر یک کسب‌و‌کار پلتفرمی به زندان قطعی و دستگیری تهدید می‌شود، یکپارچه می‌ایستیم، با رئیس قوه قضائیه مکاتبه می‌کنیم و بدون مماشات اجازه نمی‌دهیم این اتفاق بیفتد و این موضوع بدون وجود گوش شنوا در قوای مختلف و مذاکره از طرف تشکل‌ها محقق نمی‌شود. به‌جرئت می‌گویم که در هیچ دوره‌ای از نصر تهران، به اندازه این دوره تعامل و گفت‌و‌گوی ما با حاکمیت و اجزای مختلف آن به این اندازه محکم و مؤثر نبوده است.
در چه جاهایی احساس می‌کنید اثرگذاری نصر تهران بیشتر بوده است؟
در قوه قضائیه ما از روز اول با دادستانی فضای مجازی و دادگستری استان تهران در ارتباط بودیم و حتی تفاهم‌نامه‌ای را با مرکز نوآوری قوه قضائیه امضا کردیم و در خصوص رمزارزها رویداد مشترکی برگزار کردیم. در قوه مقننه با معاونت قوانین، مرکز پژوهش‌ها و مرکز پژوهش‌های شورای نگهبان در ارتباط بوده و هستیم.
با برخی از نمایندگان مجلس مثل آقای نوری، آقای توانگر و آقای رضاخواه به شکل مداوم در تماس هستیم و نظرات‌مان را منتقل می‌کنیم و متقابلاً نظرات آنها را می‌شنویم و در خدمت دوستان مختلفی از مجلس در نصر تهران به صورت حضوری بوده‌ایم.
در قوه مجریه علاوه بر وزارت ارتباطات، در این دوره با وزارت صمت و دکتر مفتح که قائم‌مقام وزیر است و بسیاری از معاونان و مدیران در ارتباط مستقیم هستیم و در جلسات‌مان نظرات صنف را انتقال می‌دهیم. در وزارت اقتصاد هم وضعیت همین‌طور است و با دکتر تقوایی، سرپرست مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد ارتباط مستمر داریم.
همین هفته پیش میزبان ایشان در نصر تهران بودیم. دو هفته قبل افتخار میزبانی از دکتر خوانساری، معاون وزیر فاوا و مدیران ارشد سازمان فا را داشتیم که در همان روز توفیقاتی برای رسته نرم‌افزار محقق شد.
در مورد بانک مرکزی به عنوان رگولاتور بانکی نیز همین‌طور است. جلسات جدی با مدیرعامل خدمات ملی انفورماتیک و با معاونان مختلف بانک مرکزی داریم. در پژوهشگاه مرتبط با بیت رهبری که برای گام دوم انقلاب برنامه‌ریزی می‌کنند، دعوت شده‌ایم و موضوعات صنفی را مستقیماً به ایشان انتقال داده‌ایم. ارتباط با نهادهای نظارتی نیز مداوم برقرار بوده و سعی کرده‌ایم دغدغه‌های ایشان را درک کرده و متقابلاً دغدغه‌های خودمان را با ایشان در میان بگذاریم.
مسئله‌ای که در مورد سازمان نصر تهران توجه ما را جلب می‌کند، وجود کمیسیون‌های مختلف است که به شکل تخصصی روی موضوعاتی چون فین‌تک، تجارت الکترونیکی، افتا و… کار می‌کنند. این نگاه تخصصی تا چه میزان روی اثرگذاری نصر تهران تأثیر داشته است؟
معتقدم که کمیسیون‌ها در هر دوره نسبت به دوره‌های قبلی تأثیرگذارتر بوده‌اند. تا قبل از دوره پنجم رؤسای کمیسیون‌ها باید عضو هیئت‌مدیره می‌بودند که با تدبیری که در دوره پنجم انجام شد و رؤسای کمیسیون‌ها لازم نبود از میان هیئت‌مدیره انتخاب شوند، تعداد کمیسیون‌ها بسیار افزایش یافت. در دوره ششم این موضوع تقویت شد و ما در حال حاضر ۲۳ کمیسیون در قالب سه رسته تخصصی داریم و در حال تشکیل ۹ کمیسیون موضوعی هستیم.
اولاً تمام انتخابات کمیسیون‌ها مبتنی بر بلاکچین و بسیار شفاف و بدون هیچ دغدغه‌ای برگزار شد. ثانیاً صاحبان کسب‌و‌کارها که به‌راحتی حاضر نمی‌شوند وقت اداری‌شان را خارج از کسب‌وکارشان صرف کنند، به صورت داوطلبانه در این کمیسیون‌ها حضور دارند و نکات مختلف و ارزشمندی را مطرح می‌کنند. بنابراین توان ویژه‌ای در حوزه کارشناسی تخصصی داریم که به آن مباهات می‌کنیم و قدرت واقعی و تخصصی نصر تهران از آن نشئت می‌گیرد.
نکته حائز اهمیت این است که در دوره ششم به جز یک مورد، موردی نبوده که کمیسیون بخواهد نامه بزند یا بیانیه‌ای بدهد و ما تغییری حتی در نامه‌شان بدهیم. خودشان استقلال لازم را حفظ کرده‌اند و در موقعیت‌های مختلف نظر می‌دهند، مذاکره می‌کنند و نامه و بیانیه صادر می‌کنند و ما این را در مجموعه صنف به رسمیت شناخته‌ایم. برخلاف گذشته، واقعاً این‌طور نیست که تصمیم‌گیری‌ها در رأس هرم تشکیلات یا توسط بنده و مشاوران اتفاق بیفتد و اتفاقاً در کمیسیون‌ها و رسته‌ها تصمیمات اصلی گرفته می‌شود و نگاه تخصصی برای این دوره اهمیت ویژه‌ای دارد.
در حال حاضر کمیسیون‌ها – بعضی کمتر و برخی بیشتر – فعال هستند. ولی ما سعی کردیم تمام موضوعات جدیدی را که در قالب اقتصاد دیجیتال دنبال می‌کنیم، در این کمیسیون‌ها مورد پوشش قرار دهیم. اگر زمانی فقط درباره نرم‌افزار و سخت‌افزار حرف می‌زدیم، حالا کمیسیون‌هایی در حوزه‌های فین‌تک، پرداخت‌یاری، فریلنسرها و… داریم و درخواست ایجاد کمیسیون بانکداری دیجیتال را هم دریافت کرده‌ایم. مبتنی بر همین نگاه نیز تلاش داریم هر جایی که متوجه شدیم جمعی از متخصصان صنف علاقه‌مند به فعالیت هستند، نه‌تنها مانع نباشیم، بلکه راه را برای آنها باز کنیم. یکی از مثال‌های آن، کمیسیون هوش مصنوعی است که اتفاقاً یکی از کمیسیون‌های بسیار فعال در این دوره است.
بعضی حوزه‌ها به دلایل مختلف مشکلات بیشتری با رگولاتور داشته‌اند. به طور مشخص در حال حاضر لندتک‌ها با بانک مرکزی و اینشورتک‌ها با بیمه مرکزی درگیرند و در سال گذشته هم کسبوکارهای حوزه‌های فین‌تک، رمزارز و سلامت با رگولاتور مشکلاتی را داشته‌اند. آیا برنامه‌ای برای حل مشکلات حوزه‌های پرچالش دارید؟
ما با کمیسیون تنظیم مقررات که رگولاتور حوزه ارتباطی است، از قدیم در ارتباط بوده‌ایم و همین الان هم نماینده بخش خصوصی، آقای جوانمردی در این کمیسیون حضور دارند که یک کمیسیون قانون‌گذاری در حوزه اقتصاد دیجیتال است. با برخی دیگر از اعضا مانند دکتر میرزاپور و دکتر خوانساری هم کاملاً در ارتباطیم. به طور کلی در نهادهایی که که از ادوار قبل با آنها در ارتباط بودیم، توفیقات خوبی حاصل شده است.
در رگولاتوری بانک مرکزی و بیمه مرکزی، ما در ادوار قبلی روابط جدی برقرار نکرده بودیم، ولی در این دوره این روابط جدی شده و با سازوکارهای مختلف در ارتباط هستیم. در سندباکس بانک مرکزی و سندباکس وزارت اقتصاد نماینده نصر حضور دارد. در مجموعه بانک مرکزی هم با معاونت فناوری‌های نوین و هم معاونت نظارت ارتباط جدی و اثربخش داریم.
در همین قضیه اخیری که راجع به شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران به وجود آمده بود و ارتباطش با شرکت‌های طرف قراردادش قطع شده بود، مذاکره کردیم و خوشبختانه با درایت مدیران ارشد بانک مرکزی سریعاً این موضوع بازگشت داده شد. این موضوع شاید به یک ماه پیش برگردد. برای لندتک‌ها هم در مذاکره هستیم و البته لزومی به رسانه‌ای کردن پیش از موعد هم نمی‌بینیم.
در بیمه مرکزی نیز با حضور آقای دکتر بهزادپور وضعیت به گونه‌ای است که می‌توان ارتباطی بهتر از قبل برقرار کرد. اما واقعیت این است که در بدنه تمامی رگولاتورها ما مواجه با این مسئله هستیم که کارشناسان به جای مدیران ارشد تصمیم‌گیرنده‌اند. انتظاری که ما داریم و در حال دنبال کردن آن هستیم، این است که در بالاترین سطوح رگولاتوری، حرف بخش خصوصی بدون هیچ شائبه و برخورد نامناسبی شنیده شود.
در بعضی جاها مثل کمیسیون تنظیم مقررات نماینده‌ای وجود دارد، ولی در بقیه بخش‌ها نیز سعی می‌کنیم این ارتباط به سطحی برسد که نماینده بخش خصوصی در جایگاه‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیرنده حضور داشته باشد و بدنه کارشناسی رگولاتور به صورت یک‌طرفه و از بالا به پایین با پیشتازان اقتصاد دیجیتال برخورد نکند. همچنین تلاش داریم تعامل‌مان با مجموعه اتاق بازرگانی را تقویت کنیم.
می‌دانید که ما یک تفاهم‌نامه جدی با اتاق بازرگانی تهران داریم و کوشش می‌کنیم در جایگاه‌هایی که اتاق نماینده دارد، موضوعات خودمان را از طریق تشکل‌های صنفی انتقال دهیم و امیدوارم به‌زودی بتوانیم برای خود نظام صنفی رایانه‌ای جایگاه لازم را در نهادهای رگولاتوری مختلف ایجاد کنیم.
مشخصاً در مورد این حوزه‌هایی که نام بردم، چه اقداماتی صورت گرفته است؟
ما حتماً درباره این اتفاقات اخیر، مثل مسئله اینشورتک‌ها نظر داریم، ولی واقعیت این است که برخلاف برخی انجمن‌ها که بیانیه دادند، معتقدیم بیانیه در این مقطع راه‌حل نیست. نه اینکه بیانیه نمی‌دهیم، ما هم بعضی جاها بیانیه داده‌ایم. اما باور داریم در جاهایی که هنوز ارتباط مستقیم و محکمی برقرار نشده، اگر صرفاً بیانیه دهیم و پیشنهاد مکتوب خود را قبل‌تر ارائه نداده باشیم، این رویکرد فقط به فاصله بیشتر بین صنف فاوا و دولت می‌انجامد.
ما تشکل سیاسی نیستیم و هدف نهایی صنف هم دادن بیانیه نیست، بلکه رفع مشکلات اعضای صنف است. در مورد اینشورتک‌ها فعلاً در حال برقراری ارتباط و مذاکره و ارائه راه‌حل برای این موضوع هستیم، ولی هنوز چیزی را رسانه‌ای نکرده‌ایم. در خصوص لندتک‌ها پیگیریم و موضوعاتی را با دوستان بانک مرکزی مطرح کرده‌ایم که هنوز نهایی نشده و امیدواریم ظرف یکی دو ماه آینده درباره لندتک‌ها هم اتفاق خوبی بیفتد.
راجع به فعالان غیرمتمرکزها از جمله متخصصان حوزه رمزارزها نیز از قبل در ارتباط بودیم. در همین نمایشگاه الکامپ پیش رو، بسیاری از مجموعه‌ها مخالف حضور کسبوکارهای مرتبط با رمزارزها بودند، ولی نصر محکم ایستاد که حتماً این کسب‌و‌کارها حضور پیدا کنند. از نهادهای نظارتی نیز گاهی ما را خواسته‌اند و رفته‌ایم و از کسبوکارهای این حوزه دفاع کرده‌ایم و نظر کارشناسی خودمان را ارائه داده‌ایم.
بی‌تفاوت نیستیم، ولی مهم‌ترین ابزار ما در ارتباط با این مجموعه‌ها دادن بیانیه یا نوشتن توئیت نیست، بلکه سعی می‌کنیم با ارتباطاتی که داریم و جلسه‌هایی که برگزار می‌کنیم، موضوع به شکلی هدایت شود که هم نگرانی‌های رگولاتور رفع شود – چون برخی از این نگرانی‌ها را ما واقعاً قبول داریم – هم به شیوه‌ای این نگرانی‌ها برطرف شود که بخش خصوصی و کسبوکارهای اقتصاد دیجیتال آسیب نبینند.
چیزی که در دو سال گذشته در مورد نصر تهران شاهد بودیم، افزایش تعامل با رسانه‌ها و میزان شفافیت است. این شفافیت را عده‌ای نمی‌پسندند و می‌گویند سبب‌ساز بروز حواشی و انتقادها می‌شود اما برخی دیگر نیز معتقدند مزایای این شفافیت بیش از معایب آن است. نظر شما در این خصوص چیست؟ چقدر این شفافیت و بازنمایی رسانه‌ای راهگشا بوده است؟
من هم معتقدم مزایای شفافیت به مراتب بیشتر از معایب آن است. از منظر دیگر به نظرم شفافیت برای تشکل صنفی لازم و ضروری است. سازمانی که بخواهد تصمیماتش را پشت درهای بسته بگیرد، قطعاً تشکل صنفی نیست. به همین دلیل به شکل مداوم نشست‌های رسانه‌ای گذاشته‌ایم و موضوعات خودمان را شفاف گفته‌ایم و حتی مصوبات هیئت‌مدیره را منتشر کرده‌ایم. به جز مباحث محرمانه بسیار محدود، در تلاش هستیم تا موضوعات مختلف را به شکل عمومی مطرح کنیم.
موضوع دیگر این است که آیا همه جا لازم است همه چیز را رسانه‌ای کنیم؟ نه، این‌طور نبوده است. در مورد برخی اتفاقات اول مذاکرات‌مان را انجام داده‌ایم و بعداً نتیجه مذاکرات را رسانه‌ای کرده‌ایم. اساساً زمان رسانه‌ای کردن یک اتفاق موضوع بسیار مهمی است که سعی کردیم در مورد آن دقت کنیم. ولی به نظرم یکی از نقاط قوت جدی این دوره، به جز اتحاد رقبا که به همگرایی صنفی ویژه در این دوره منجر شده و من آن را بسیار مهم می‌دانم، موضوع شفافیت است که باعث شده بسیاری از منتقدان و کسانی که در سال‌های اخیر از صنف کناره گرفته بودند، دوباره برگردند و در انتخابات هیئت مدیره و انتخابات کمیسیون‌ها حضور جدی پیدا کنند. در نتیجه در حال حاضر ارتباط ما با بدنه صنف به مراتب بهتر شده است و همین باعث شده نماینده بهتر و واقعی‌تری برای اعضای صنف خود باشیم.
صنف فاوا برای همه اعضاست و هیچ‌کس حتی با داشتن سابقه طولانی و از روی دلسوزی نباید صنف را متعلق به خود بداند. یکی از توفیقات جدی که شفافیت برای ما ایجاد کرده، ارتباط حداکثری بدنه و استفاده بیشتر ما از توان تخصصی آنها در کمیسیون‌ها و رسته‌هاست.
استقبالی که از حضور در صنف می‌شود، اعم از هیئت‌مدیره، کمیسیون‌ها، رویدادهای صنفی و نیز تماس‌هایی که گرفته می‌شود، در این دوره بی‌نظیر بوده و من در این زمینه خودمان را مدیون شفافیت‌مان در عرصه‌های مختلف از جمله شفافیت رسانه‌ای می‌دانم. یکی از موضوعات دیگر قابل تعمق، همکاری صنفی اعضا و حتی سایر تشکل‌ها در بسیاری از رویدادهای نصر تهران است.
به دلیل تلاش‌ها و مکاتبات ما، بسیاری از تشکل‌های دیگر نیز با ما همراه هستند و این را هم حاکمیت حس می‌کند که صدای متحد و یکپارچه در صنف فاوا وجود دارد و هم زیست‌بوم و بدنه صنف که موضوع شخصی وجود ندارد و در جایی که منافع صنف اقتضا کند، همه کنار یکدیگر می‌ایستند.
در آخر باید بگویم که واقعاً شرایط اقتصادی کشور در حال حاضر مناسب نیست و با این وجود حوزه اقتصاد دیجیتال آن‌قدر رشد کرده که مسئولیت صنف نسبت به دوره‌های قبلی به مراتب بیشتر شده است. من در دوره پنجم به عنوان بازرس و دوره سوم به عنوان عضو کمیسیون هم حضور داشته‌ام، ولی هیچ دوره‌ای را به قوت این دوره نمی‌بینم.
هم از حیث افرادی که حاضر شدند در هیئت مدیره حضور پیدا کنند، هم از اعضایی که ریاست یا دبیری و عضویت کمیسیون‌ها را بر عهده گرفته‌اند، هم از منظر ارتباط با حاکمیت و میزان شفافیت، هم از منظر همگرایی صنفی و ارتباط بیشتر با تشکل‌ها، به نظرم در اوج هستیم. چیزی که باید به آن اشاره کنم، تمرکز بر گرفتن خروجی‌های مناسب است. امیدوارم با ساختاری که چیده شده و مذاکرات مداومی که در جریان است، در پایان همین سال شاهد برخی از این خروجی‌ها باشیم».
