صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور در مدتی که از اجرایی شدن برجام می گذرد، با چه شرایطی مواجه شده است؟
از زمانی که برجام اجرایی شده، اتفاقات خوبی در اقتصاد کشور افتاده است که صنعت ICT نیز از آن مستثنا نیست. قطعا وقتی زمینههای رونق اقتصادی فراهم شود، صنعت ما نیز از آن بهرهمند خواهد شد.
البته باید بدانیم رونق اقتصادی این نیست که برجام اجرایی شده و حالا همه خوشبختیم؛ بلکه در این دوران باید بیشتر از گذشته کار کنیم.
در زمان تحریمها تلاش شرکتها بیشتر برای حفظ بقا بود نه توسعه اقتصادی، اما با اجرایی شدن برجام فعالان اقتصادی بیشتر به فکر توسعه کسب و کار خود هستند که تلاش به مراتب بیشتری میطلبد.
گاهی برخی عنوان میکنند اجرایی شدن برجام تاثیری بر کسب و کار نداشته است. باید بگویم قطعا برجام بر تمام آحاد جامعه تاثیر گذاشته و باید در این حین نگاه ما نیز تغییر کند و از برجام به رونق اقتصادی برسیم.
از نظر اقتصادی راه برای فعالیت گسترده شرکت باز شده است. به طور مثال صادرات نرم افزار با مشکلات زیادی همراه بود که اکنون بعضی از زمینههای آن فراهم شده است. در چند سال گذشته اگر جوانی میخواست اپلیکیشن خود را یک دلار بفروشد، به دلیل تحریم بودن بانک مرکزی امکان نداشت؛ اما اکنون خوشبختانه شرایط فراهم شده است و استارتآپها باید از این شرایط استفاده کنند.
پیش از این حرف زدن درباره صادرات سخت بود. درحالی که اکنون شرکتهای نرمافزاری باید در این راه گام بردارند؛ زیرا در منطقه به دلیل همزبانی یا مشابهت خط و زبان فرصتهای خوبی پیش روست و کشورهای همسایه از نظر تولید نرم‌افزار از ما بسیار عقبترند؛ ازاین رو فرصت بزرگی نصیب ما شده تا به بازار صادرات منطقه دسترسی داشته باشیم. با وجودی که اکنون در عراق حضور جدی داریم، اما صادرات صنعت فاوا به این کشور بسیار ناچیز است. بنابراین به اعتقاد من این دوران برای شرکتها فرصتی طلایی به وجود آورده است؛ مگر اینکه هیچ تلاشی برای توسعه کسب و کار خود نکنند.
با توجه به اینکه بسیاری از نرمافزاریها با مشکلات مالی و نیروی انسانی مواجهاند و آن طورکه باید رشد نکردهاند، اکنون چند درصد از شرکتهای نرمافزاری آمادگی صادرات محصول را به کشورهای همسایه دارند؟
درخصوص آمادگی شرکتهای نرمافزاری باید بگویم که متاسفانه ساختاری وجود داشته و دارد که خواسته یا ناخواسته ریسک سرمایهگذاری در این حوزه را بالا برده و نگذاشته شرکتهای نرمافزاری رشد کنند.
یکیاز مهمترین دلایل، عدم رعایت قانون کپیرایت است که بارها درباره آن صحبت شده و 30 سال است از آن ضربه میخوریم.
30 سال پیش با وجود جنگ جوانان خلاقی، کار خود را در ایران همزمان با مایکروسافت و اپل آغاز کردند و اکنون تبدیل شدهاند به شرکتهای30 تا 40 نفری و مایکروسافت و اپل به 30 هزار نفری.
علت چیست؟ آیا ما توان نداشتیم. قطعا فضای رشد و نموی آنها فراهم بوده است و شرایطی ایجاد شده که سیلیکون ولی به وجود آید. اگر اکنون صنعت نرم‌افزار حرف اول را در آمریکا میزند، به خاطر حمایت از قانون کپیرایت است. در شرایطی که این قانون در کشور ما ضمانت اجرایی ندارد، چگونه یک شرکت نرمافزاری رشد کند.
شما میگویید با اجرایی شدن برجام شرایطی فراهم شده که صنعت نرم‌افزار رشد کند، در صورتیکه هنوز قانون کپیرایت اجرا نمیشود و شرکتهای نرمافزاری با مشکلات زیادی مواجهاند. پس چگونه میتوان از فرصت صادراتی که پیش آمده استفاده کرد؟
قطعا شرکتهای نرمافزاری با مشکلات زیادی مواجهاند. مشکلاتی همچون نیروی انسانی و مهاجرت بسیار بالای تحصیل کردهها، قوانین بین کارفرما و کارمند که موجب می‌شود راندمان کار پایین آید. تامین اجتماعی، دارایی و غیره که همه دست به دست هم دادهاند و نگذاشتهاند شرکتهای نرمافزاری رشد کنند. برجام تنها راه را برای شرکتها باز کرده است تا آنها بازار خود را توسعه دهند. حل این مشکلات و به طور کلی توسعه صنعت فاوای کشور نیازمند توجه بیشتری است. از فاوا به عنوان یک صنعت نام برده می‌شود؛ درصورتیکه هنوز به عنوان خدمات قبولش دارند. این در حالی است که در تمام دنیا، صنعت مهم یعنیICT.
متاسفانه اگر یک آبکش پلاستیکی در کشور تولید شود، میگوییم صنعت. آن وقت بسیاری فناوری اطلاعات و ارتباطات را صنعت نمیدانند.
تعاریف باید بازنگری شود. البته این را بگویم که دولت تدبیر و امید برای رفع مشکلات همکاری بسیار خوبی دارد. درواقع صنعت فاوا را دوست دارند و همه جا از آن صحبت میکنند اما همانند والدینی که وقتی برای فرزندانشان ندارند، وقت برای صنعت فاوا نمیگذارند.
هیاتهای تجاری بسیاری در مدت تقریبا یک ساله به ایران آمدهاند یا از ایران به سایر کشورها رفته اند، آیا سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور هم راستا با اتاق بازرگانی با هیات تجاری نشست و گفتوگو داشته است؟
کلمهای هست که گاهی به کار میبرم؛ زینت المجالس یا زینت السمینار. یعنی وقتی همراه هیاتی فقط برای زینت میروی و هیچ قراردادی امضا نمیکنی. با همراهی اینگونه کاملا مخالفم.
درحال حاضر مهمترین هدف دولت حل مشکلات مربوط به نفت و گاز است و فناوری اطلاعات در حاشیه است. طبیعی است که دولت در وهله اول نگران صنعت هواپیما و خودرو باشد.
در این مدت ما نیز بیکار ننشسته ایم و به طور مثال برای پاره ای مذاکرات به ایرلند رفتیم تا شرکای تجاری جهت سرمایهگذاری در صنعت خودمان را پیدا کنیم.
در هیاتی که به ایرلند رفت، آیا فقط فعالان و دستاندرکاران صنعتIT حضور داشتند؟
بله. من به همراه برخی دوستان از سازمان رفتیم که امیدوارم درنهایت این رفت وآمدها به یک سرمایهگذاری مشترک در ایران تبدیل شود. قطعا در این مذاکرات خط قرمزهایی داریم و اجازه نمیدهیم خارجیها بازار مصرف را در اختیار بگیرند. تلاش میکنیم شرکتها را دست به دست هم دهیم تا شرایط سرمایهگذاری ایجاد شود.
به نظر شما بخش خصوصی فاوا در چه حوزههایی آماده سرمایهگذاری با شرکای خارجی است؟
در تمام حوزههای فاوا فرصت سرمایه گذاری وجود دارد. بازار ایران دارای جذابیت بسیاری برای شرکت های خارجی است و نباید بدون سرمایهگذاری آن را در اختیار شرکتهای خارجی قرار داد. از طرفی باید کشورهای خارجی را تشویق کنیم تا ایران پایگاه تولید و توزیع صنعت ICT شود.
در حوزه سرمایهگذاری، بحث رایانش ابری را داریم که ایران میتواند پایگاه نگهداری اطلاعات منطقه شود؛ زیرا زیرساختهای لازم را دارد و کشور پهناوری است. همچنین از نظر فارغالتحصیل معادل آمریکاست؛ بنابراین ما حرف برای گفتن داریم.
بخش خصوصی ایران آمادگی دارد سرمایهگذاری جدی کند چه خودش و چه با کمک شرکای خارجی. ایران میتواند اکنون با برداشته شدن تحریمها، ابری شود برای منطقه که موضوعی استراتژیک است و جایگاه سیاسی و اقتصادی ایران را بالا میبرد.
اگر در این خصوص غفلت و بیتوجهی شود، اطلاعات باارزش به جای اینکه در کشورمان نگهداری شود، در کشورهایدیگر نگهداری خواهد شد.
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در این زمینه چه کاری انجام داده است؟
ملاقاتی داشتیم با رییس منطقه آزاد استان گیلان و این بحث را مطرح کردیم تا در مناطق آزاد دیتاسنتر به دست بخش خصوصی ایجاد شود.
چینیها پایگاه دیتاسنتر را در قشم راهاندازی می کنند؟
هیاتی از چین آمد و اعلام کرد میخواهیم در قشم پایگاه دیتاسنتر خاورمیانه راهاندازی کنیم. چرا چینیها به این موضوع فکر میکنند و ما نسبت به آن بیتوجه هستیم. چرا خودمان با استفاده از سرمایهگذاران خارجی این کار را نکنیم؟!
فرصت سرمایهگذاری در صنعت فناوری اطلاعات بسیار بالاست؛ چراکه ایران جایگاه ویژهای در منطقه دارد.
به عنوان رییس سازمان نصر کشور چه پیشنهاد و راهکاری برای فعالان صنعت فاوا دارید که بتوانند بهترین استفاده را از این دوران داشته باشند؟
تمام شرکتهای IT در حوزههای گوناگون باید بزرگ فکر کنند در غیر این صورت زنده بودنشان زیر سوال می رود. شرکت های سختافزاری نباید فقط به فکر گرفتن نمایندگی باشند؛ بلکه باید شبکه خدمات پس از فروش خود را نیز وسعت بخشند.
در فضای رقابتی شرکتها بیشتر تهدید میشوند و به سادگی ورشکسته خواهند شد. توصیه من به آنها این است که بزرگ فکر کنند و به فروش دو عدد نرم‌افزار قانع نباشند. شرکتها طرح و ایده داشته باشند و در فضای ایجادشده فعالانه برخورد کنند.
پس از برجام شرکتهای زیادی به تکاپو افتادهاند تا نمایندگی محصولات خارجی را بگیرند حتی بعضی از تولیدکنندگان مان نیز به واردات روی آوردهاند، در این شرایط چگونه میتوان حرف از سرمایه گذاری زد؟
بله درست است. چون سابقه شرکتها همین بوده است و طبیعی است آنها در مرحله اول به سمت واردات صرف بروند. ما نیازمند راند جدیدی از صنعتگر در حوزه فناوری اطلاعات هستیم که قدم به قدم این مسیر میسر می‌شود.
تولید در بخش سخت افزار همواره پایین بوده است و تولیدکننده برای اینکه ورشکسته نشود، به دنبال واردات رفته است. مدت کمی است که بهره بانکی از 30 درصد به 15 درصد رسیده است و در این مدت دولت کارهای مهم بسیاری انجام داده است. فقط برجام نیست. قطعا اگر دولت در اهداف خود موفق شود، تولید رونق می گیرد.
