سه گزینه‌ مطرح برای دبیری شورای عالی فضای مجازی

هفته گذشته با حکم رییس‌جمهور، وزیر ارتباطات به عنوان سرپرست مرکز ملی فضای مجازی و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی منصوب شد؛ اما حکم واعظی تنها برای سرپرستی این مرکز بود و قرار شد تا در نخستین جلسه شورای عالی فضای مجازی، دبیر جدید با رای‌گیری از اعضای شورا انتخاب شود.
گمانه‌زنی‌ها از معرفی افراد مختلفی به این شورا حکایت دارد که نام سه تن یعنی «انتظاری»، «سجادی» و «وحیدی» به صورت برجسته مطرح شده است.
«محمدحسن انتظاری» در کارنامه خود مدیریت پروژه ماهواره مصباح در مرکز تحقیقات مخابرات و عضویت در کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات در وزارت ارتباطات را ثبت کرده است. وی همچنین معاون  نوآوری و همکاری‌های بین‌الملل سازمان پژوهش‌های علمی ‌و صنعتی ایران و معاون سازمان فضایی ایران نیز بوده است.
انتظاری از سال 87 تاکنون دبیر جشنواره بین‌المللی خوارزمی ‌نیز هست.
«احمد وحیدی» گزینه احتمالی دیگری است که دارای مدرک کارشناسی در رشته الکترونیک و کارشناسی ارشد در رشته صنایع است. وی به جز مسوولیت وزارت دفاع دولت دهم، نقش موثری در تاسیس وزارت اطلاعات داشته و سوابق مدیریت ارشد در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی‌ نیز در کارنامه‌اش وجود دارد. وحیدی مدتی معاون طرح و برنامه و مدتی نیز جانشین وزیر دفاع و نیز نماینده نیروهای مسلح در تدوین برنامه پنجم توسعه کشور بوده است.
«سید محمود رضا سجادی» شخص دیگری است که از او به عنوان گزینه پیشنهادی دبیری شورا یاد می‌شود و به نظر می‌رسد با اینکه 53 سالگی خود را گذرانده از دو گزینه دیگر جوان‌تر است. او فارغ‌التحصیل رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد در رشته مدیریت است.
سجادی از اردیبهشت ماه سال 1362 موسس و رییس دفتر همکاری‌های فناوری ریاست‌جمهوری بوده و مدیریت بیش از 200 پروژه توسعه فناوری در حوزه‌های کشاورزی، هوافضا، صنایع دریایی، پزشکی، کامپوزیت و غیره را در کارنامه خود دارد.
در سابقه وی مدیریت همکاری‌های پیشرفته فناوری با اتریش، آلمان، هند، روسیه و اوکراین، تشکیل کانون‌های تفکر در حوزه صنایع مهم، راه‌اندازی شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران، ترویج و فرهنگ‌سازی در علوم و صنایع استراتژیکی چون صنایع دریایی، فناوری زیستی، نفت و گاز و فناوری نانو، حمایت از تشکیل بیش از 10 انجمن توسعه صنعت و فناوری کمک به تاسیس و یا توسعه بیش از 40 شرکت طراحی ـ مهندسی در فناوری‌های پیشرفته نیز دیده می‌شود.
سجادی از 1382 تاکنون دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و از اردیبهشت 86 تاکنون عضو شورای راهبردی مرکز علم و فناوری پیشرفته دانشگاه آزاد اسلامی ‌است. وی همچنین آخرین سفیر ایران در روسیه است. وب‌سایت رسمی ‌سفارت خانه ایران در روسیه درباره سابقه و قابلیت‌های او نوشته است که وی مسلط به زبان انگلیسی بوده و توانایی ایجاد تعامل بسیار خوب بین دستگاه‌ها و سازمان‌ها و جلب همکاری آنها را داراست.
اما دبیر شورای عالی فضای مجازی و رییس مرکز ملی فضای مجازی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
رهبر معظم انقلاب در متن حکم تشکیل شورا و مرکز ملی فضای مجازی برای چند نکته اهمیت ویژه‌ای قایل شدند. مثلا ایشان به گسترش فزاینده فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی و لزوم سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه در راستای پیشرفت کشور اشاره می‌کنند. از این جهت، گزینه‌های پیشنهادی سابقه خوبی در استقبال از فناوری‌های جدید و بومی‌سازی آنها در حوزه‌های مختلف داشته‌اند و می‌توانند منشا اثر باشند.
سجادی پایه‌گذار دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهوری بوده و صدها پروژه مختلف را در حوزه‌های فناوری مدیریت کرده است. انتظاری نیز چهار دوره دبیر جشنواره خوارزمی ‌بوده و وحیدی هم در وزارت دفاع پروژه‌های مهمی‌ را کلید زده است.
نکته دیگری که در حکم رهبری دیده می‌شود بحث جهانی بودن این فناوری است. ایشان در جایی به جهانی بودن شبکه اینترنت اشاره کرده و در جای دیگری بر اشراف کامل مرکز ملی در این حوزه در ابعاد داخلی و جهانی تاکید می‌کنند که آشنا بودن دبیر شورا به ابعاد جهانی این فناوری نیز بسیار مهم به نظر می‌رسد.
همچنین، براساس حکم رهبر انقلاب، شورای عالی فضای مجازی باید «نقطه کانونی متمرکزی برای سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری و هماهنگی در فضای مجازی کشور» باشد. به عبارتی، این شورا باید بتواند مسوولیت‌های دستگاه‌های مختلف کشور در حوزه فضای مجازی را مدیریت و راهبری و بین دستگاه‌ها هماهنگی‌های لازم را ایجاد کند.
همچنین ایشان نظارت بر اجرای مصوبات شورا را از جمله وظایف مرکز ملی فضای مجازی دانسته‌اند که این نکته نیز نیازمند تعامل با دستگاه‌های مختلف کشور است. درواقع، عضویت روسای سه قوه، چند وزیر و اعضایی از مجلس و دیگر دستگاه‌ها در این شورا نیازمند حضور یک دبیر فعال و تاثیرگذار برای ایجاد هماهنگی در بین آنهاست.
از میان سه گزینه مطرح، انتظاری سابقه فعالیت در وزارت ارتباطات و وزارت علوم را دارد، وحیدی در وزارت دفاع و سپاه فعالیت کرده و سجادی نیز در نهاد ریاست جمهوری و وزارت امورخارجه کار کرده است.
از آنجا که وزرای دفاع، ارتباطات و علوم عضو شورا هستند، انتخاب مدیرانی از این وزارتخانه‌ها به عنوان دبیر، احتمال بروز نگاه تک‌بعدی به این حوزه مدیریتی و در نتیجه جهت‌گیری شورا به سمت یک وزارتخانه را افزایش می‌دهد. در مقابل، انتخاب دبیر از این وزارتخانه‌ها به دلیل آنکه شخص انتخاب شده دقیقا در حوزه مربوطه سابقه مدیریتی داشته باعث فهم درست دبیر از اوضاع خواهد شد.
این مساله می‌تواند به عنوان یک امتیاز مثبت برای انتظاری و وحیدی در نظر چهار گرفته شود. از طرف دیگر از آنجایی که رییس‌جمهور رییس شورا نیز هست همکاری طولانی مدت سجادی در نهاد ریاست جمهوری و تعامل با وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مختلف ویژگی ممتازی برای وی خواهد بود.
به هر حال باید دید 22 عضو شورای عالی فضای مجازی چه کسی را برای تصدی دبیری این شورا انتخاب می‌کنند. شورایی که بالاترین سطح حاکمیتی فضای مجازی کشور خواهد بود.