ابلاغ بخشنامه مهاجرت دستگاه‌های دولتی به متن‌باز

به گزارش عصر ارتباط، پروژه مهاجرت به نرمافزارهای متنباز و بومی درحالی سرعت گرفته است که مصوبه توسعه، تولید و کاربرد نرمافزارهای بومی از سال 88 در انتظار تصویب نهایی کارگروه فاوای دولت به سرمیبرد تا هجدهم فروردین ماه امسال به امضای معاون اول رئیس جمهور رسید و سرانجام ابلاغ شد و به دنبال آن نیز اکنون وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات بخشنامه ضوابط قرارداد، نگهداری، تهیه و پشتیبانی از نرمافزارهای متنباز را ابلاغ کرد. به موجب مصوبه کارگروه فاوا تمامی دستگاههای اجرایی کشور باید ظرف یک سال آینده تمامی نرمافزارهای پایه در سامانه کارساز عملیاتی خود را با نرمافزارهای بومی و سامانه تکمیلی جایگزین کنند.این در شرایطی است کارنامه بومیسازی در کشور تقریبا در تمامی پروژهها به شکست انجامیده است، از سرگیری پروژه دیگری در راستای بومیسازی که دستگاههای دولتی و به تبع آن بخشخصوصی و سرانجام همه مردم را دستخوش تحول میکند موج نگرانیهایی را در میان بخش خصوصی ایجاد کرده است.رضا کرمی، رئیس کمیسیون نرمافزار سازمان نظام صنفی رایانهای تهران، با اشاره به اینکه کارگروهی متشکل از کمیسیون نرمافزارتهران و سازمان فناوری اطلاعات تشکیل شده است،گفت: «از آنجایی که دولت متقاعد شده تا مهاجرت به نرمافزارهای متن باز را اجرا کند، به همین دلیل قصد داریم با تشکیل کارگروهی در روند سیاستگذاریها اثرگذار باشیم.»او با بیان اینکه پیشنهادهایی برای اجرای این مصوبه ارائه شده، افزود: «اینکه مهاجرت به متنباز چقدر بودجه لازم دارد، بودجه مورد نیاز از کدام منابع باید تامین شود و چقدر از هزینهها به عهده سازمانهای استفادهکننده است، تازه پس از دریافت پاسخهای مشخص برای این سوالها است که میتوان اظهارنظر کرد که تا چه زمانی و چه میزانی میتوان در جهت مهاجرت حرکتکرد.»

نگرانی از تامین منابع مالی
رئیس کمیسیون نرمافزار سازمان نظام صنفی رایانهای تهران با بیان اینکه این نگرانی وجود دارد که منابع مالی این پروژه به خوبی تامین نشود، گفت: «تجربه ناخوشایند پروژههای بومیسازی در کشور نشان دادهاند که دولت و وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات تاکنون در جذب منابع مالی برای پروژههای بومیسازی ناموفق بوده است و این نگرانی وجود دارد که ایدهای مطرح شود و تحقیقات و مقدمات آن انجام شود اما در مرحله اجرا به دلیل نبود بودجه کافی دچار مشکل شویم و در نهایت تمام روند مهاجرت بینتیجه باقی بماند.»او در ادامه هشدار داد در صورت اجرای نادرست این پروژه تبعاتش برای مشتری و شرکتهای نرمافزاری باقیمیماند، گفت: «اگر به دلیل کمبودهای بودجهای روند انجام تحقیقات و بررسیهای اولیه آن بهدرستی انجام نشود و در نهایت نیز طرح به صورت نیمهکاره اجرا شود، مشکل بزرگی بر مشکلات شرکتهای نرمافزاری افزوده میشود.»
محمد تشکری، مشاور مرکز ملی توسعه و بهکارگیری نرمافزارهای بومی و آزاد/متنباز سازمان فناوری اطلاعات ایران اما معتقد است سرمایهگذاری پروژه مهاجرت به متن باز میتواند از محل پرداخت هزینههای استهلاک نرمافزارهای سنتی تامین شود، افزود: «زمان استهلاک یک نرمافزار سنتی یا سرور بین 5 تا 10 سال است که پس از به پایان رسیدن عمر آنها، به جای پرداخت هزینه استهلاک و جایگزینی، میتوان به متنباز مهاجرت کرد.»کرمی با تاکید بر مشارکت و نظرخواهی بخش خصوصی و سازمان نظام صنفی برای مراحل اجرای مصوبه مهاجرت به متنبازها، گفت: «یک جنبه از این داستان نگاه حاکمیتی دارد که سازمان فناوری اطلاعات وظیفه خود میداند تا مصوبه را اجرا کند اما از سوی دیگر باید برای تمامی مراحل تدوین و طراحی و اجرا سازمان نظام صنفی و شرکتها مشارکت داشته باشند.»به گفته کرمی ابتدا باید دید که آیا ظرفیت برای مهاجرت وجود دارد؟! به این دلیل که در صورت مهاجرت به متنبازها در زیرساخت و کاربردها تغییرات بسیاری باید رخ بدهد؛ بهخصوص اینکه مهاجرت به متنبازها پروژهای زمانبر است که در بخشنامهها اثری از زمانبندی دقیق دیده نمیشود.

تهدیدها و فرصتهای اقتصادی، دانشی و فنی
مهاجرت به نرمافزارهای متن باز در حالی در دستور کار قرار گرفته است که سوالاتی نیز در خصوص دلایل انتخاب opensource مطرح میشود. این در شرایطی است که این روزها تب رایانش ابری شدت گرفته است و اغلب دستگاهها و ارگانها به برگزاری همایشها و جلساتی پیرامون رایانش ابری اقدام کردهاند.تشکری نیز با بیان اینکه حرکت به سوی این مصوبه در سه بخش فنی، دانش و اقتصادی قابل توجه است که هر کدام فرصتها و تهدیداتی را در پی دارد، افزود: «نرمافزارهای متن باز یک ویژگی فنی دارند که یک مزیت اقتصادی نیز برایشان به حساب میآید. از نظر فنی نرمافزارهای متن باز بسیار انعطافپذیرتر از نرمافزارهای مبتنی بر (cloud) ابر هستند. نرمافزارهای مبتنی بر ابر نیازمند صرف هزینه اولیه برای تولید اولیه هستند در حالیکه برای متنبازها این هزینه حذف میشود و بنابراین با ذخیره کردن سرمایه، حاشیه سود بالاتری را نیز با خود به همراه میآورد. این مزیت قیمت تمامشده را پایین آورده و موفقیت را در بازار رقابتی موجود به ارمغان میآورد.»
به گفته تشکری، در صورتی که sourceهای نرمافزار متنباز را در اختیار داشته باشیم توان و دانشمان نیز بالا میرود. در واقع دانشجو دیگر تئوری نمیخواند بلکه به طور مستقیم به مطالعه source میپردازد.
مشاور مرکز ملی توسعه و بهکارگیری نرمافزارهای متنباز با اشاره به اینکه نمیتوان از تهدیدها نیز غافل شد، هرج و مرج را مهمترین عامل تهدیدی دانست و افزود: «اینکه هر فردی یک نرمافزار متن باز را بدون نظارت مورد استفاده قرار دهد یا اینکه فردی سودجو یک نرمافزار ناکارآمد را فارسیسازی کند و به فروش برساند، هرج و مرج بزرگی پیش خواهد آورد.»
تشکری راهکار جلوگیری از هرج و مرج را نظارت سازمان فناوری اطلاعات عنوان کرد و گفت: «پیشنهادی را مطرح کردیم تا سازمان فناوری اطلاعات یا خود تولیدکننده نرمافزار باشد یا اینکه سازمان مراحل بومیسازیاش را تایید کرده باشد.»

سرورها در اولویت هستند
با اینکه علاقهمند هستیم روند مهاجرت به نرمافزارهای متنباز سریعتر اتفاق بیفتد اما باید زمانش را طی کند؛ تشکری با بیان این مطلب، اشاره کرد: «مرحله نخست روی سرورها که حساسیت بیشتری دارند تمرکز میکنیم. در حال حاضر سه میلیون کاربر دسکتاپ داریم و نزدیک به یک سوم آن نیز سرور موجود است. بنابراین با توجه به اینکه سرورها کمتر از کاربران هستند و حساسیتهای امنیتی بیشتری هم دارند ابتدا با آنها شروع کنیم.»
نباید دنبالهرو کشورهای دیگر باشیم
فرهاد الیشایی، عضو کمسیون نرمافزار سازمان نظام صنفی تهران و مدیرعامل شرکت شماران سیستم که یکی از منتقدان این طرح به شمار میرود. او محدودیتهای بودجهای و فعال نبودن کسب و کار IT در کشور را دو دلیل عمده برای مخالفت با مهاجرت به متنباز عنوان کرد و گفت: «بودجه IT در کشور ما درصد ناچیزی از بودجه کل کشور را شامل میشود. از سوی دیگر استراتژی مشخص و مدونی نیز در صنعت IT ما موجود نیست. با این وضعیت بهتر است به جای اینکه به تحقیق در این صنعت بپردازیم،به تولید توجه کنیم.»
او با اشاره به اینکه ما همیشه مصرفکننده بودهایم و نباید وارد ماجرای تحقیق شویم،گفت: «ما هیچگاه در این صنعت مبدع نبودیم و نباید مدعی هم باشیم. مهاجرت به نرمافزارهای متن باز در حالی مطرح میشود که همچنان بسیاری از دستگاههای دولتی ما با سیستمعامل DOS کار میکنند.» به گفته الیشایی، کشورهایی مانند چین، آمریکا و روسیه چنین برنامههایی را اجرا کردند اما هنوز مشخص نیست که تجربه موفقی بوده است یا خیر. همینطور باید در نظر داشت این کشورها برخلاف ما کسب و کار IT پررونقی دارند.او با بیان اینکه مخالفتی با نرمافزارهای متنباز و بومی وجود ندارد، گفت: «اما مهاجرت دستوری و سراسری به متنباز فایدهای ندارد و منجر به از بین رفتن سرمایه ملی میشود. باید کار کارشناسی و طی زمان انجام شود به سوالات و ابهامات بنیادی موجود پاسخهای درست و روشنی داده شود و سپس یک استراتژی مشخص و مدون تدوین شود.»