تابوی نشکستنی ممنوعیت

شبنم کهن‌چی- بعد از برگزاری نخستین همایش روز رسانه‌های اجتماعی که حدود یک ماه پیش - 10 تیر ماه - برگزار شد، این روزها اظهارنظر برخی از مسوولان درباره شبکه‌های اجتماعی، تیتر رسانه‌هاست. مسوولان کم‌کم متوجه مزیت‌های استفاده از شبکه‌های اجتماعی در کنار مضراتش شده‌اند و حالا می‌بینیم درباره نبود منع قانونی فعالیت کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی - البته با اما و اگر - حرف می‌زنند. با مطرح شدن این موضوع - آن هم فعلا در حرف - روزهایی که استفاده از شبکه‌های اجتماعی از سوی کاربران ایرانی، جرم تلقی می‌شد، یا شایعه‌هایی که پیرامون برخورد با دانشجویان یا کارمندان دولتی دارای صفحه شخصی در فیسبوک دهان به دهان می‌چرخید، فراموش نمی‌شود. هنوز از این دست ممنوعیت‌ها بسیار است. اما یکی از بزرگترین مشکلات ما از میان برداشتن ممنوعیت‌هاست. هرچند این داستان نه تنها در حوزه ارتباطات نوین بلکه در بسیاری از زمینه‌های دیگر از جمله زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی تکرار شده است، اما در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، راه‌های ساده و زیادی برای دورزدن محدودیت‌ها وجود دارد که از آن جمله می‌توان به فیلترشکن‌ها اشاره کرد. بنابراین تابوی ممنوعیت که در بستر جامعه ایرانی، تابویی نشکستنی است - حتی اگر مسوولان به این نتیجه برسند که دلیلی برای ممنوعیت وجود ندارد - در دنیای مجازی، تابوی تزیینی و بی‌رنگی است که به راحتی می‌توان آن را کنار گذاشت. اما بیرون از این فضا، مسوولان از زیر لغو ممنوعیتی که ادامه دادنش دیگر لزومی ندارد، شانه خالی می‌کنند. اینجا گویی ممنوعیت، مهری ابدی است که پاک نمی‌شود.

حالا باید دید آیا مسوولان در عمل نیز پیرو نظرشان هستند؟ در صورتی که کاربران منع قانونی برای حضور در شبکه‌های اجتماعی نداشته باشند، پس می‌توانند به این سایت‌ها دسترسی داشته باشند. بنابراین فیلتربودن یا به عبارتی ممنوعیت دسترسی به شبکه‌های اجتماعی امروز دیگر توجیهی ندارد. پیرو همان تابوی ممنوعیت، شبکه‌های اجتماعی هنوز فیلتر هستند و مسوولان هنوز هیچ برنامه‌ای برای برداشتن فیلتر شبکه‌های اجتماعی ارایه نکرده‌اند. در صورتی که فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی برداشته شود، مشخص می‌شود حرف و عمل مسوولان یکی است و هیچ تابویی به نام تابوی نشکستنی ممنوعیت نیز وجود ندارد. اما اگر فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در شرایطی که "فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی منع قانونی ندارد" تیتر و یکه سخن مسوولان است ادامه پیدا کند، نه تنها سایه ممنوعیت هنوز بر سر ماست، بلکه شاهد تناقض بزرگی بین حرف و عمل مسوولان خواهیم بود.