دبیرخانه شورای عالی مجازی در گرداب تکنولوژی

سهیل مظلوم واجاری - بدیهی است ساختار این مرکز نیز چنان شکل گرفته است که افراد مستعد و کارآشنا با مفاهیم تکنولوژی در آن جذب و پرورش یابند. در چند سال اخیر و با رویکرد جدید که تغییر نام مرکز تحقیقات مخابرات به فناوری اطلاعات و ارتباطات را با خود همراه داشت، تلاش‌هایی به عمل آمد تا این مرکز بتواند در حوزه‌های استراتژیک و تدوین برنامه‌های فاوا نیز منشاء اثر شود. ولی تجربه نشان داد اگر مرکز تحقیقات مخابرات توانست با بومی‌سازی تولید مراکز سوئیچ مخابراتی منشاء اثر باشد، در زمینه تدوین استراتژی و برنامه‌های راهبردی جلوه‌ای از توفیق را نمایان نساخته است.
آقای دکتر اخوان بهابادی پس از انتصاب به سمت دبیر شورای عالی فضای مجازی، ترجیح داده‌اند از همان امکانات و ساختار مرکز تحقیقات مخابرات سابق به عنوان پایگاه و هسته اولیه تاسیس مرکز ملی مورد اشاره در حکم مقام معظم رهبری استفاده کنند. اگر به فرمان مقام معظم رهبری در خصوص تشکیل شورا و ترکیب اعضای آن دقت شود، می‌توان دریافت که هدف ایشان تشکیل شورایی در عالی‌ترین سطح مدیران نظام بوده است تا این شورا بتواند گره‌های موجود در به‌کارگیری هر چه بهتر از فناوری‌های روز دنیا را به سرپنجه تدبیر رفع و با اخذ تصمیمات کلان و راهگشا، فضای لازم را برای استفاده هر چه بیشتر از این فناوری در چارچوب ارزش‌های مورد احترام نظام جمهوری اسلامی فراهم کند. پس اجرای فرامین رهبری نیاز به پشتوانه و ستادی دارد که در آن نیروهای زبده و باتجربه در امور تدوین استراتژی و راهبردهای کلان حوزه فاوا حضور جدی داشته باشند. آقای دکتر اخوان به عنوان دبیر شورا علی‌الاصول باید با تشکیل ستادی چابک و کارآزموده در تحقق هر چه بیشتر منویات رهبری تلاش کند. حال اگر انتخاب مرکز تحقیقات مخابرات که نام امروزی‌اش موسسه تحقیقات ارتباطات و فناوری اطلاعات است، به عنوان پایگاه ایشان برای نیل به اهداف پیش‌بینی‌‌شده در حکم رهبر معظم انقلاب مد نظر قرار گرفته باشد، یا باید با خانه‌تکانی در این مرکز نیروهای کارشناس فنی و مخابراتی را از آن مرکز منفک و نیروهای جدیدی با توان برنامه‌ریزی استراتژیک را وارد آن کنند که با فرض صحت این نظر، ایشان می‌توانستند بدون نیاز به تغییر ترکیب کارشناسی مرکز تحقیقات مخابرات محل دیگری را به عنوان پایگاه خود انتخاب و نسبت به به‌کارگیری نیروهای مجرب جهت اجرای منویات رهبری اقدام کنند و یکی از مراکز قدیمی تولید دانش کاربردی در کشور را دستخوش تغییرات ناگهانی نکنند یا اگر گفته شود که ایشان قصد دارد همین ترکیب فعلی مرکز تحقیقات مخابرات را حفظ و نیروهای جدیدی هم به آن اضافه کند باید گفت از کوزه همان برون تراود که در اوست. از مرکز تحقیقات مخابراتی که حدود 30 سال سابقه تجربه در تحقیقات کاربردی مخابراتی دارد نمی‌توان انتظار داشت در کوتاه‌مدت کار دیگری را به نحو احسن اجرایی کند.
البته نشانه‌های دیگری نظیر درخواست ایشان از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مبنی بر واگذاری اجرای شبکه ملی اطلاعات به دبیرخانه شورای عالی مجازی یا استقبال ضمنی ایشان از پیشنهاد دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی از واگذاری پروژه‌های آن دبیرخانه به دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی نشان از آن دارد که آقای دکتر اخوان به جای اتخاذ گزینه ایجاد ستاد چابک و راهبردی حداقلی، به فکر ایجاد ستادی حداکثری برای اجرای پروژه‌های مورد نیاز این حوزه است.
از آنجایی که شأن شورای عالی فضای مجازی در ساختار اداری کشور هم‌تراز با شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی امنیت ملی است، چنانچه برداشت نگارنده از دورخیز ایشان برای ایجاد دبیرخانه حداکثری برای شورای عالی فضای مجازی درست باشد آنگاه می‌توان این اقدام ایشان را فرضا برای اجرای پروژه شبکه ملی اطلاعات توسط این دبیرخانه با راه‌اندازی و اداره یک دانشگاه توسط دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا فرضا راه‌اندازی و اداره یک قرارگاه نظامی توسط دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی مقایسه کرد.
همان‌طور که تجربه نشان داده است، به‌رغم اشراف کامل شورای عالی انقلاب فرهنگی بر مسائل فرهنگی و دانشگاهی یا اشراف کامل شورای عالی امنیت ملی بر مسائل نظامی و امنیت ملی، هیچ کدام از این دو شورا خود عهده‌دار عملیاتی شدن  چنین پروژه‌هایی نبوده‌اند. پس پیشنهاد می‌شود قبل از آنکه دبیرخانه جدیدالتاسیس شورای عالی فضای مجازی درگیر اجرای پروژه‌های تکنولوژیک شود، خود را از این گرداب مصون کرده و با هدفگذاری و برنامه‌ریزی کلان، سایر دست‌اندرکاران این حوزه را به انجام تکالیف خود رهنمون سازد.
در غیر این صورت بیشتر وقت دبیر شورا صرف رتق و فتق امور دبیرخانه‌ای آن شده یا به انجام تک و پاتک‌های احتمالی با دیگر دست‌اندرکاران حوزه فاوا خواهد گذشت. باید توجه داشت زمان زودتر از آنچه تصور می‌شود سپری شده و فرصت‌های بی‌نظیری همچون فرصت آقای دکتر اخوان به عنوان دبیر شورا به زودی از دست خواهند رفت چرا که ایشان علی‌الاصول باید با تشکیل ستادی چابک و کارآزموده در تحقق هر چه بیشتر منویات رهبری تلاش کند. حال اگر انتخاب مرکز تحقیقات مخابرات به عنوان پایگاه ایشان برای نیل به اهداف پیش بینی‌شده در حکم رهبر معظم انقلاب مد نظر قرار گرفته باشد، تشکیل شورای عالی فضای مجازی برای حل معضلات این حوزه نیز به راحتی از دست خواهند رفت.