عدم آمادگی بخش خصوصی برای اجرای طرح شبنم

تاکنون جلسات متعددی درخصوص طرح شبنم از سوی فعالان بخش خصوصی برگزار شده است و بخش خصوصی خواستار این است که در کارهایی که توسط دولت انجام می شود زمینه سازی لازم برای اجرا فراهم شده، اطلاع رسانی گسترده و از مجاری درست آن صورت گیرد تا تشکل های تخصصی نیز در این امور مشارکت داده شوند.
در حال حاضر آستانه تحمل بخش خصوصی برای تغییرات جدید به شدت پایین آمده است. در شرایطی که بخش خصوصی با مسایل و مشکلات متعدد اقتصادی ناشی از تحریم ها، تبعات اجرای هدفمندی یارانه ها، مسایل بانکی و ... مواجه است، تاب و توان این قبیل تغییرات که طبیعتا در راستای ساماندهی بازار انجام می شود، وجود ندارد و اجرای این تصمیمات نیازمند فضا و زمینه مساعدتری است. هر چه شرایط مساعدتر باشد اجرای این طرح ها نیز تسهیل می شود، لذا در شرایط فعلی و با وجود مشکلات مختلف، مدیران و مسوولان اجرایی طرح شبنم باید با تدبیر خود اجرای این طرح را آهسته تر پیش ببرند.
هدفمندی یارانه ها یا اجرای طرح شبکه بازرسی و نظارت مردمی ( شبنم) می توانند در جای خود و تک به تک نتایج و اثرات مثبتی داشته باشند، ولی اگر تغییرات در یک بازه زمانی کوتاه و پشت سر هم اعمال شود اثرات مثبت آن کمرنگ شده و بازخوردها منفی می شوند.
با توجه به تفاوت مدیریت معلول نگر با مدیریتی که به علت ها می پردازد، در فرایندهای فعلی برای «دولت سالاری» از فناوری اطلاعات هم به خوبی استفاده می شود. این فناوری، ابزار و مکانیزم هایی را در اختیار دولت قرار می دهد که حضور و تسلط خود را در اقتصاد تحکیم می کند و این نگاه و این نوع استفاده جای تأمل دارد.
در خصوص پدیده قاچاق، باید به این موضوع توجه داشت که این پدیده چندین ریشه و علت اصلی و اساسی دارد، مادامیکه به علت ها پرداخته نشود، تنها هزینه برای مصرف کننده بالا می رود. در شرایط فعلی که تعرفه ها بالاست، نرخ ارز در جایگاه درستی قرار ندارد و دریافت ارز برای واردکنندگان مشکل شده است، قاچاق راه خود را پیدا خواهد کرد چراکه در این وضعیت قاچاق صرفه اقتصادی و سرعت بیشتری پیدا می کند.
بخش خصوصی از مکانیزم های جدید که موجب افزایش شفافیت در بازار شوند استقبال می کند، اما اگر مقتضیات زمانی در نظر گرفته نشده و عوامل سبب ساز آن درمان نشوند، سوءاستفاده های زیادی از این طرح ها خواهد شد، لذا ممکن است در آینده نیاز به مکانیزم هایی برای کنترل خود طرح شبنم باشد.
اکنون بخش خصوصی هر روز شاهد افزایش لایه های کنترلی است، این در حالیست که در یک نظام عادلانه، رقابتی و مبتنی بر اقتصاد بازار، قیمت ها هستند که بازار را کنترل می کنند و ضرورتی ندارد که دولت یا حتی تشکل ها نگاه کنترلی به موضوعات داشته باشند.
با نگاهی به شرایط کشور چین درمی یابیم با وجود اینکه مکانیزم های کنترلی در چین ضعیف نیست، ولی تشدید مکانیزم ها هرازچندگاهی فجایعی را به بار می آید، مانند مساله شیرخشک های تقلبی که در بازار چین فروخته شد. لذا باید دید تشدید مکانیزم ها تا چه آستانه ای می تواند بازار را حمایت و کنترل و منافع مصرف کننده را تامین کند و از چه آستانه ای به بعد هزینه ها را بالا می برد و اثر کنترلی آن به شکل متناسب افزایش پیدا نمی کند.
به نظر می رسد آمادگی لازم در بخش خصوصی برای اجرای طرح شبنم به وجود نیامده است و باید در مسیر اجرای این طرح سازوکاری فراهم شده و اصلاحاتی به عمل آید تا زمان اجرای این فرایند برسد، درحالیکه شنیده می شود که قرار است این طرح تعمیم پیدا کند!
امیدواریم گله ای که بخش خصوصی در هدفمندسازی یارانه ها از دولت داشت، در طرح شبنم مجددا تکرار نشود.
همچنین با توجه به احتمال تشدید تحریم ها در ماههای آینده، امکان به وجود آمدن شرایط سخت تری برای وارد کنندگان وجود دارد و باید بررسی شود که در صورت تشدید تحریم ها اثرات طرح شبنم به اقتصاد کشور کمک می کند یا مشکل دیگری را به وجود می آورد.