یقه‌گیری کالاها

طرح شبنم که مخفف شبکه بازرسی و نظارت مردمی است به عنوان عامل مهار قاچاق در بازار مطرح میشود و مسوولان دولتی معتقد هستند که طرح یادشده اطمینان لازم را برای خرید کالا به مصرفکنندگان میدهد. با این وجود واکنشهای مثبت و منفی از سوی دستاندرکاران بازار صورت گرفته که نمونه بیشترین مخالفتها در بازار کامپیوتر و تکنولوژی دیده میشود. مجمع عالی واردات نیز از دیگر مخالفان این طرح به شمار میآید که سختگیرانهتر شدن ورود کالا به کشور را همزمان با مسایل و مشکلات ارزی از جمله موارد منفی این طرح میداند چراکه معتقد است با طرحی سروکار داریم که به ضرر فعالان این صنف تمام خواهد شد و در نهایت کمبود و گرانی کالا در بازار را رقم میزند.یکی از محورهای اصلی در بحث قاچاق چگونگی نظارت بر بازار است. طرح شبنم با هدف بیشتر پرداختن به این موضوع- شناسایی کالاهای قاچاق- اجرا میشود. هم تولیدکنندگان و هم واردکنندگان کالا با این حوزه در ارتباط هستند. از طرفی تولیدکنندگان باید قبل از اقدام به فروش روی کالاهای تولید خود ایرانکد یا شناسه کالا را نصب کنند و از سویی دیگر واردکنندگان نیز بعد از ثبت سفارش و مراجعه به گمرک جهت ترخیص کالا نسبت به درج نشان ایرانکد توسط گمرک روی کالای وارداتی اقدام کنند.
در این میام مردم در کل کشور از طریق بارکدهای دوبعدی که روی کالا نصب میشود از اصالت کالا مطمئن میشوند. گوشیهای تلفن همراه از جمله کالاهایی هستند که تاکید بیشتری در مورد اجرایی شدن طرح بارکد شبنم روی آنها وجود دارد. با اجرایی شدن این طرح در صورتی که کالایی وارداتی دارای بارکد طرح شبنم نباشد به عنوان کالای قاچاق محسوب شده و از سطح بازار جمعآوری میشود. اداره تعزیرات حکومتی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و مجمع امور صنفی سه ضلع مثلث نظارتی بر این طرح هستند که با حرکت به سمت تخصصیتر شدن فرآیندهای بازرسی از بازار و واحدهای صنفی و ارتقای دانش فنی بازرسان نهایت همکاری و تعامل با یکدیگر را در راستای نظارت بر بازار و برخورد با متخلفان اقتصادی خواهند داشت.

طرح شبنم اجرایی شد
از چند روز پیش عرضه شش گروه از کالاهای وارداتی در سطح کشور بدون داشتن بارکد دوبعدی شبنم غیرقانونی و قاچاق اعلام شد. این شش گروه که مشمول اجرای این طرح هستند شامل دارو و تجهیزات پزشکی، لوازم آرایشی و بهداشتی، لوازم خانگی، رایانه و تجهیزات مربوطه و تلفنهمراه و اسباببازی هستند. در همین رابطه معاون پیشگیری و هماهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز گفت: برنامهها و دستورالعملهای اجرایی این قانون در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تدوین شده و در سال گذشته به تصویب دولت رسید و مقرر شد وزارت صنعت، معدن و تجارت از نیمه دوم سال 90 با مدیریت ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز این طرح را در کشور اجرا کند. در مرحله نخست پنج گروه کالایی که ارتباط مستقیم با سلامت افراد دارد و کالاهایی که بیشتر قاچاق میشود، انتخاب شده است.
وی افزود: اجرای طرح شبنم با دو مرحله تاخیر از بیستم خردادماه در کشور اجرا شده و داشتن کد رهگیری برای کالاهای مشمول الزامی است و چنانچه این کالاها کد رهگیری طرح شبنم را نداشته باشند حتی در سطح خرد، فروش و عرضه قاچاق محسوب و جمع‌آوری می‌شود. وی اجرای این طرح را موجب پیشگیری از ورود کالاهای غیراستاندارد، بیکیفیت، تقلبی و قاچاق دانست و شفافیت در گردش کالا و پول، شناسنامهدار شدن کالاها، تشخیص کالاهای اصلی از تقلبی، حمایت از واردکنندگان قانونی و حمایت از تولید داخلی و اشتغال مولد را از طریق مسدود شدن راههای قاچاق از دیگر مزیتهای این طرح برشمرد.
ابویی در مورد اینکه آیا برچسب کد رهگیری طرح شبنم قابل جعل است یا خیر نیز گفت: علاوه بر در نظر داشتن ضرایب امنیتی درباره محل تولید برچسبها و هولوگرام طرح شبنم موارد امنیتی مشابه چاپ اسکناس در تولید برچسبها هم رعایت میشود تا قابل جعل نباشد و ماموران به راحتی جعلی بودن آن را تشخیص دهند.
مزیت اجرای طرح شبنم برای خریداران، اطمینان از خدمات پس از فروش و اصالت و کیفیت کالاست. قائم مقام اجرایی وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد روند اجرایی این طرح اظهار داشت: اجرای طرح در بخش واردات بسیار موفقیتآمیز بوده است و از آبانماه سال گذشته واردات کالاهای گروه اول را تحت پوشش قرار دادهایم و همه ثبت سفارشها با نصب بارکد شبنم روی کالاهای وارداتی همراه بوده است. با اجرای کامل طرح شبنم در سطح واردات و نیز عرضه کالا، اصلاح شبکه توزیع، اصلاح سطح عرضه، تشخیص کالای وارداتی رسمی از قاچاق و تشخیص اصالت کالا میسر می‌شود.

موضع شورای اصناف
اجرای این طرح و نصب و الصاق بارکد دوبعدی شبنم در سطح عرضه روی شش گروه اول کالایی شامل موارد زیر است:
1- لوازم خانگی، انواع موتور یخچال، فریزر، انواع تلویزیون، انواع مایکروفر، انواع دوربین، انواع کولر گازی، انواع اتو، انواع آبمیوهگیری سه کاره و پنج کاره، انواع جاروبرقی، انواع لوازم صوتی و تصویری و انواع تلفن همراه.
2- در بخش رایانه و ملحقات آن شامل انواع چاپگر و انواع لپتاپ و مانیتور، انواع جوهر و تونر چاپگر.
3- در بخش اسباب‌بازی شامل انواع اسباببازی.
4- در تجهیزات پزشکی شامل دستگاههای سنجش فشارخون، دستگاههای سنجش قندخون، نوارهای دستگاه سنجش قندخون، انواع کاندوم، اینپلنتهای جراحی و انواع سمعک.
5- در گروه لوازم آرایشی و بهداشتی شامل انواع عطر و ادکلن و انواع اسپرهای خوشبوکننده و انواع رنگ مو.
6- انواع مکملهای غذایی و دارویی.
در این میان یک سوال مطرح این است که تکلیف کالاهای موجود در انبارها که جزو این شش گروه کالایی محسوب میشوند و کد رهگیری ندارند، چیست؟
رییس شورای اصناف کشور در این رابطه تصریح کرد: کالاهایی که از گذشته در انبارها یا مغازهها باقی مانده است باید در فرم اطلاعاتی که اتحادیهها به صاحبان این کالاها ارایه میکنند، ثبت شود. وی اضافه کرد: چنانچه بازرسان در مراجعه به اصناف با کالاهایی مواجه شوند که در این فرمهای اطلاعات ثبت نشده باشد یا کد اقتصادی شبنم نداشته باشند این کالاها قاچاق قلمداد میشود و فروش آنها غیرقانونی است.

مخالفت بازاری‌ها
اما بیشترین مخالفتها با شبنم در بازار کامپیوتر نمود پیدا کرد به نظر میرسد بازار و فروشندگان خیلی هم موافق این طرح نیستند. تاکنون بدنه فروشگاهی بازار با مشکلاتی نظیر مالیاتهای سنگین و... مواجه بوده است واینک طرح شبنم آمده تا با اعمال هزینههای بیشتر برای خرید و الصاق این برچسبها تنها باعث رشد قیمتها شود و جوی پراسترس را بر بازار حکمفرما کند.
حالا دیگر بازاریها علاوه بر هدفمندی یارانهها (که رکود و افزایش قیمتها را به همراه داشت) و مشکلات حاصل از نوسان قیمت ارز با سدی به نام شبنم و تنگتر شدن روزنه ورود کالاها هم دست و پنجه نرم میکند.