دوشنبه, ۰۸ خرداد ۱۳۹۱
۰۹:۳۸
۹۱
تئاتر محیطی اصطلاحی است که این روزها زیاد به چشم می‌خورد و به‌نظر می‌رسد این نوع تئاتر، موجی نو در نمایش ایران بوده که در حال رخ دادن است و در حال حاضر برخی از مکان‌ها مانند کافه تریاها و سالن‌های انتظار نمایشی پذیرای اجرای تئاتر محیطی هستند.
تئاتر محیطی، نمایشی است که با تماشاگر در ارتباط تنگاتنگ بوده و به زعم کارگردانان در این نوع نمایش، بازیگر مخاطب را مورد چالش قرار می‌دهد و او را وارد بازی می‌کند و در تعریف دیگر اینکه نمایش محیطی مخاطبان را وادار می‌کند تا به بازیگران نمایش در اجرای اثر کمک کنند. در این تئاتر همچون نمایش خیابانی برقراری ارتباط بسیار تاثیرگذار است.
با توجه به اجراهای اخیر تئاتر محیطی، مخاطب ایرانی با نمایشی روبه‌روست که شاید با شیوه اجرایی آن آشنایی ندارد و این مسئله برقراری ارتباط بازیگر با تماشاگر را سخت‌تر می‌کند. بازیگر در اجرای محیطی باید به موضوع و مسائل اشراف داشته باشد و همانطور که باید به مخاطب احترام بگذارد کاری قابل تأمل را ارائه دهد و متنی که بر اساس تئاتر محیطی اجرا می‌شود، باید موقعیت‌های زیادی داشته باشد تا تماشاگر را به چالش بکشد. نهایت آنکه در تئاتر محیطی، تماشاگر بازیگر اثر شده و سرنوشت نمایش را رقم می‌زند.
اگر بخواهیم به صورت علمی نیز به این نوع اجرای نمایشی نگاه کنیم، می‌توان به تعریف شکنر از تئاتر محیطی استناد کرد، در تعریف شکنر تئاتر محیطی آن است که ابتدا و انتهای نمایش محیطی، هیچ چیز مشخصی وجود ندارد. در نمایش محیطی به لحاظ محتوایی نقطه تمرکزی وجود نداشته و کل محیط اجرای اثر به‌طور یکسان بین تماشاگر و بازیگر تقسیم می‌شوند و این از اصولی است که در اجرای تئاتر محیطی، شکنر به آن معتقد است.
اجراهای نمایش‌های محیطی در مجموعه تئاتر شهر با تشکیل شورای تئاتر محیطی از بهار سال گذشته شکل گرفت. این طرح در واقع برای محیط‌های مرده تئاتر شهر یعنی لابی سالن‌اصلی، کافه تالار چهارسو و اصلی، کارگاه دکور و پشت‌بام مجموعه تئاترشهر برنامه‌ریزی شد و از سال گذشته نیز اجراهایی صورت گرفت. یکی از اهداف تشکیل این شورای تئاتر محیطی و اجرای اینگونه نمایش‌ها، حمایت از هنرمندان جوان بود تا این استعدادهای جوان هم بتوانند فرصت تجربه داشته باشند؛ فرصت تجربه‌ای که شاید نبود امکانات باعث می‌شد تا هنرمندان جوان نتوانند در سالن‌های نمایشی اجرای صحنه‌ای داشته باشند. در تئاتر محیطی نیز گیشه مبنای درآمد بود و فروش بلیت در آن وجود دارد.
با این تعاریف باید دید آثار محیطی که تاکنون در ایران به‌خصوص تهران به نمایش درآمده‌اند از نظر متن و ساختار نمایشی توانسته‌اند با معیارهای اروپایی آن موفق عمل کنند و آیا تئاتر محیطی توانسته اتفاق اولیه که همان به چالش کشیدن تماشاگر و ارتباطبا آن است را ایجاد کند؟
می‌توان گفت در تئاتر محیطی و چند اجرایی که تا به امروز شاهد آن بوده‌ایم، نمایش‌ها مشخصه‌های خوبی داشته‌اند و حتی اگر به‌طور مطلق به شکل محیطی اجرا نشده‌اند اما با استقبال خوبی روبه‌رو بوده‌اند و شاید اینگونه اجرا با سلیقه مخاطب ایرانی تناسب دارد چرا که در نمایش ایرانی مخاطب همیشه مورد خطاب بوده و به همین دلیل است که تئاتر محیطی نیزمی‌تواند برای تماشاگر جذاب باشد. حال با توجه به توجه هنرمندان به این نمایش، بهتر است برای اینگونه اجرا نیز کارگا‌ه‌های آموزشی گذاشته شود تا تئاتر محیطی با حمایت مدیران تئاتری و تلاش هنرمندان به یک تئاتر ماندگار در ایران تبدیل شود.
