برچسب‌های پردردسر

مریم عسگری-حقیقت ‌این است که عمده اقداماتی که برای نجات بازار از ‌این مشکلات صورت گرفته است شامل راهکارهایی موقتی و مقطعی بوده است که مسلما نتیجه‌ای هم در برنداشته است. اما‌ این بار گویا قرار بر‌این است تا با اجرای طرحی که زمینه اجرایش از حدود یک سال‌و‌نیم پیش فراهم شده است و پس از کش و قوس‌های فراوان از حدود یک هفته پیش در بازار اجرا شده است، شاهد بروز تغییر و تحولاتی در بازار کامپیوتر باشیم. طرحی موسوم به «شبنم» که به‌رغم موافقان و مخالفان اجرایش، ابتدا در بازار موبایل و‌اینک در بازار کالاهایی نظیر لوازم آرایشی و بهداشتی و... البته کامپیوتر در پنج گروه کالایی اجرا می‌شود.
در ‌این گزارش ما به بررسی تاثیر اجرای‌این طرح بر بازار کامپیوتر و بیان نظرات مختلف در مورد معایب و مزایای اجرای‌این طرح در بازار می‌پردازیم:
اجرای «طرح شبنم»
در بازار کامپیوتر
از حدود هفته پیش بود که اعلام شد طرح جدید شبکه بازرسی و نظارت مردمی‌، موسوم به «طرح شبنم» در بازار کامپیوتر در مورد پنج قلم کالا شامل، نوت‌بوک، چاپگر، مانیتور، تونر و کارتریج اجرا می‌شود و از‌این پس‌این کالاها پیش از ورود به بازار مصرف باید به کدهای رهگیری دوبعدی‌ مزین شوند که اصالت و قانونی بودن ورود آنها را تایید می‌کند. براساس اعلام مجریان‌این طرح، کالاهایی که به‌این بارکدها مزین نباشند قاچاق محسوب شده و بازرسان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان می‌توانند کالاهای فاقد ‌این بارکدها را به عنوان محموله‌های قاچاق از سطح بازار جمع‌آوری کنند. محمود اعلایی مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک راهبر که مجری طرح شبنم است در رابطه با اجرای‌این طرح می‌گوید، طرح شبنم یک طرح زیرساختی است که یکی از کارآیی‌هایش مبارزه با قاچاق است و البته بحث رهگیری و مدیریت کالا را هم در ادامه آن خواهیم داشت. اعلایی از اجرای‌این طرح در مورد تمام کالاهای موجود در بازار از اول تیر ماه سال جاری خبر داد و گفت،‌ این کد مانند یک پلاک است و با کمک آن می‌توانیم بفهمیم که یک کالا از کجا حرکت کرده و به کجا رسیده است. به عبارتی با یک استعلام، اصل یا غیر اصل بودن کالا مشخص می‌شود. مجریان ‌این طرح معتقدند با اجرای ‌این طرح به مهم‌ترین اهداف خود یعنی مقابله با عرضه کالاهای قاچاق، کالاهای بدون گارانتی، کالاهای بی‌کیفیت و... خواهند رسید.
موافقان و مخالفان طرح
از زمانی که زمزمه‌های اجرای «طرح شبنم» در بازار کامپیوتر به گوش رسید نظرات مخالف و موافق بسیاری ارائه شد و گروه‌های مختلف بسته به موقعیت شغلی و تجربه‌ای که از وضعیت بازار داشتند در‌ این زمینه نظر دادند. به طور کلی گروه موافقان ‌این طرح را برخی از گروه‌های شرکتی که سال‌ها نسبت به فعالیت رقبایی که از مبادی غیررسمی ‌کالا وارد بازار می‌کردند تشکیل می‌دهند و گروه مخالف را فروشندگان بازار و گروه دیگری از شرکت‌های واردکننده.
مهدی بکائی، مدیر عامل شرکت همراه پردازان که از موافقان‌این طرح است، می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل ما تاکنون ‌این بوده است که چرا باید واردکنندگان رسمی ‌با سختی و مشقت کالاها را از مبادی رسمی ‌وارد کنند و هزینه‌های جانبی را بپردازند و در مقابل گروهی بدون تحمل‌ این سختی‌ها کالا در بازار عرضه کنند و هر دو گروه از شرایط مساوی برای سود و... برخوردار باشند. وی افزود: به نظر می‌رسد در صورتی‌که این طرح مستمر باشد و مانند سایر طرح‌ها مقطعی نباشد، راهکار مناسبی است.
گروهی از شرکت‌های واردکننده نیز که معتقدند شبنم یک طرح ناقص است می‌گویند،‌این طرح نواقصی دارد که باید اصلاح شود و ممکن است در صورت رفع‌این اشکالات راهگشا باشد. در ‌این بین، گروه دیگری هستند که شامل کسبه بازار و مخالف اجرای‌این طرح هستند و می‌گویند، اجرای‌این طرح تنها پیامدی که دارد‌این است که بر سرکشی‌های گاه‌وبیگاه به بازار افزوده شود و فروشندگان ناچار شوند هزینه اضافی صرف دریافت و خرید و نصب برچسب کنند.
ایرادهای وارده
به گفته کارشناسان بازار، در شرایط فعلی که بازار کامپیوتر دوران سختی را سپری می‌کند و با محدودیت‌های بسیاری در زمینه واردات کالا و... مواجه است، اعمال چنین طرحی چندان کمکی به وضعیت بازار نمی‌کند و تنها باری بر شانه‌های فعالان بازار می‌گذارد. مشاهدات ما نیز گویای‌ این امر است که به رغم اعلام مسوولان اتحادیه در رابطه با همکاری فروشگاه‌ها در اجرای‌این طرح، فروشگاه‌ها تمایلی برای اجرای ‌این طرح نشان نداده و گروهی نیز اعلام کرده‌اند که حاضرند جریمه شوند، ولی زیر بار اجرای‌این طرح نروند. شاید به همین دلیل باشد که با وجودی که اعلام شده بود از روز بیستم اردیبهشت ماه‌این طرح در بازار اجرا می‌شود، در بازار خبری از ‌این هولوگرام‌ها نیست.
حسین غروی رام، نایب رییس کمیسیون‌ آی‌تی مجمع واردات و نایب رییس کمیسیون سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در ‌این باره می‌گوید یکی از ‌ایرادهای این طرح این است که  به دلیل ‌اینکه ‌این برچسب‌ها در دروازه ورودی نصب نمی‌شوند بعید نیست که اشتباهی هنگام نصب روی کالاها رخ دهد و دردسرهایی برای فروشنده و خریدار‌ ایجاد شود. همچنین به دلیل ‌اینکه حجم واردات کالا به کشور بسیار زیاد است، نصب ‌این برچسب‌ها روی کالاها، کاری سخت و بسیار وقت‌گیر است.
غروی رام افزود،‌ ایراد بزرگ دیگری که به‌این طرح وارد است ‌این است که از آنجا که ملاک وزارت بازرگانی از واردکننده رسمی ‌فردی است که کارت بازرگانی داشته باشد، این اتفاق رخ می‌دهد که شرکت‌هایی که تاکنون به قاچاق کالا می‌پرداختند حالا با دریافت کارت بازرگانی می‌توانند در ردیف شرکت‌هایی که سا‌ل‌ها در‌این زمینه خون دل خورده‌اند قرار گیرند و عنوان واردکننده قانونی را یدک بکشند. علیرضا پورنقشبند، عضو کمیسیون سخت افزار سازمان نظام صنفی استان تهران نیز، وجاهت بخشیدن به کالاهای تقلبی و بی‌کیفیت که به طریقی به هولوگرام شبنم مزین می‌شوند را  از‌ایرادهای اصلی ‌این طرح عنوان کرد. وی گفت: یکی از اشکلات‌این طرح‌این است که حجم هولوگرام‌های طراحی شده برای کالا در حدی است که روی کالا را به طور کامل می‌پوشاند و اطلاعات درج شده روی کالا قابل رویت نیست. از طرفی این هولوگرام روی برخی از کالاها قابلیت نصب ندارد. حیدری، رییس هیات‌مدیره پاساژ پایتخت هم با تایید گفته‌های کارشناسان در مورد ‌ایرادات طرح گفت، بزرگ‌ترین مشکلی که ما با ‌این طرح داریم  دو پهلو بودن این طرح است. چرا که از یک طرف می‌گویند ‌این طرح برای تمایز بین کالاهای قاچاق از غیرقاچاق و اورجینال از غیراورجینال است. اینجا ‌این سوال پیش می‌آید که‌ آیا تمام کالاهای قاچاق غیراورجینال هستند، یا‌ اینکه تمام کالاهای غیرقاچاق اصل و اورجینال هستند؟ یا اینکه اصلا کالای غیراصل نباید وارد کشور شود و تنها کالای اورجینال وارد کشور شود.
مسوولان پاسخ می‌دهند
مجریان طرح شبنم از گله و شکایت گروه‌های مختلف صنف‌ آی‌تی مطلع هستند. به گفته اعلایی مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک راهبر، این مسلم است که گروهی مخالف اجرای ‌این طرح باشند. اصلا  واقعیت‌این است که مخالفان اجرای طرح شبنم به دو دسته تقسیم می‌شوند که دسته اول را واردکنندگان کالا از مبادی غیررسمی ‌تشکیل می‌دهند که می‌دانند اجرای ‌این طرح باعث جمع شدن تجارتشان می‌شود. دسته دوم هم افرادی هستند که اطلاع دقیقی از‌این طرح ندارند که ما امیدواریم منتقدان و شاکیان‌ این طرح در دسته دوم قرار داشته باشند. وی در مورد وجاهت بخشیدن طرح شبنم به کالاهای قاچاق گفت، تاکنون هیچ بارکد تقلبی شبنم در بازار دیده نشده و امکان جعل‌این کدها وجود ندارد و متاسفانه افرادی که با‌ این طرح و ضرایب امنیتی بارکدها آشنایی ندارند چنین اخباری را منتشر می‌کنند.
وی همچنین گفت، گروهی می‌گویند که ممکن است برچسب‌ها روی کالاهای قاچاق نصب شود. در ‌این رابطه باید بگوییم که اصلا برچسبی در اختیار واردکننده قرار نمی‌گیرد که بخواهد در صورت وارد نشدن محصولاتش از آن کد‌ها سوءاستفاده کند. ما بر اساس سفارش واردکننده و پس از تست لیست واردات وی برچسب چاپ به وی تحویل می‌دهیم. او در مورد هزینه خرید ‌این برچسب‌ها و سودی که عاید دولت می‌شود نیز گفت: هزینه طرح شبنم برای دریافت هر بارکد 65 تومان، یعنی کمترین بهایی است که‌این واردکنندگان برای قانونمند شدن بازار خود می‌پردازند. علاوه بر‌این شبنم کمک می‌کند تجار خوشنام و قانونی،‌ این بازار را در دست بگیرند چرا که ورود کالاهای قاچاق و تقلبی به ‌این شکل قطع می‌شود. اعلایی در مورد حجم این برچسب‌ها و عدم قابلیت نصب روی کالاهای موردنظر گفت،‌ این برچسب‌ها قابلیت اتصال روی تمام کالاهای مورد نظر را دارند و ‌این طور نیست که روی یک کالای کوچک یک برچسب نصب شود. بلکه ما برچسب را روی یک بسته از کالا می‌زنیم.