رکود عمودی در بازار فاوا

آرش برهمند-بارزترین مثال‌ها در میان بزرگان دچار بحران، گروه مخابرات ایران و گروه صاایران هستند که هر دو سال‌های سال نقش بزرگ مالک و در عین حال سرمایه‌گذار در تجارت و صنعت فناوری اطلاعات را بازی کرده‌اند ولی در سال جاری نه‌تنها رشدی را در رتبه‌بندی یادشده ثبت‌ نکرده‌اند بلکه با نزول نیز مواجه شده‌اند.
گروه مخابرات ایران نه‌تنها در بدو خصوصی شدنش یک پله نزول نسبت به سال گذشته داشته بلکه قاطبه مجموعه‌های زیر نگینش در استان‌ها اسیر رکود هستند و حتی تک‌خال همیشگی‌اش یعنی همراه اول نیز نای رقابت را ندارد و یک رتبه به قهقرا رفته است.
بازوی معتمد وزارت دفاع در فناوری اطلاعات هم روزگار بهتری ندارد، خودش سه رتبه پایین‌تر رفته و حتی یکی از فرزندان دیرپایش رکورد 75 رتبه سقوط را ثبت کرده ‌است. جالب اینکه وضعیت کم و بیش منحصر به فرد ایرانسل هم که از مجموعه‌های چسبیده به صا‌ایران است با جهش سه‌پله‌ای‌اش نتوانسته حال و روز مجموعه مستقر در نوبنیاد را بهتر کند و به این ترتیب نه خصوصی‌سازی و نه سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی نتوانسته این دو غول را از بحران اقتصادی کشور عبور دهد.
معدود نقاط امید در این میان هم متعلق به همان مجموعه‌های بزرگ شبه‌دولتی و نیمه‌خصوصی است که ایرانسل موفق‌ترین آنهاست ولی شرکت خدمات انفورماتیک یا داده‌پردازی و ایران‌ارقام هم در همین ردیف قرار می‌گیرند. بیشترین رشد هم همان‌طور که انتظار می‌رفت از آن شرکت‌های فعال در حوزه حباب مانند تجارت الکترونیک کشور  است که مجموعه‌های چسبیده به بانک‌هایی مانند پارسیان و پاسارگاد از آن جمله هستند.
اگر نخواهیم در میان ارقام این جدول عریض و طویل غرق شویم می‌توان کمی شتابزده قضاوت کرد که سرانجام حق به حقدار رسیده و قطب‌نمای رشد در این بازار از دولتی به سمت خصوصی و از زیرساخت به سمت خدمات تغییر جهت داده است که در ذات خود اتفاقی فرخنده است ولی نمی‌توان دغدغه وارد شدن رکود عمودی به بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات را هم نادیده گرفت.
در نگاهی عمیق‌تر تاکنون تمامی تنش‌های واردشده اقتصادی به بازار فناوری افقی بوده و در بدترین حالت فقط طبقاتی مانند سخت‌افزار و نرم‌افزار را شامل شده است ولی در این فرآیند جدید برای اولین بار طی یک دهه اخیر رکود اقتصادی از راس هرم قدرت وارد بازار فناوری شده است و همین ترس عمیق از فراگیر شدن آن در تمامی ساختار بازار ICT را گسترش می‌دهد. تنزل جایگاه بیش از دو سوم از شرکت‌های برتر فاوای کشور نشانه شومی است از آینده‌ای که در صورت تحقق هیچ برنده‌ای ندارد.