براساس گزارش‌های منتشر شده، حوزه املاک کشور پرمراجعه‌ترین بخش اداری کشور محسوب می‌شود. این حوزه دارای فرآیند کاری پیچیده و به دنبال آن دارای بالاترین گردش مالی است.
سونیتا سراب پور-چنین ویژگی‌ها‌یی این حوزه را با بستر انواع مفاسد، جرائم گوناگون شامل مالیات‌گریزی، زمین‌خواری، جعل و دستکاری اسناد دولتی، بالاترین میزان فساد اداری و نارضایتی مردم همراه کرده است.به باور کارشناسان این مشکلات به دنبال نبود سامانه یکپارچه، پراکندگی بایگانی‌ها، ناقص بودن و به روز نبودن اطلاعات پرونده‌ها و موازی‌کاری دستگاه‌ها به وجود می‌آید. شاید به دنبال این شرایط هم هر یک از مسوولان مربوط به این حوزه، از وزارت مسکن گرفته تا سازمان ثبت اسناد و املاک کشور رو به استفاده از فناوری اطلاعات آوردند و سعی کردند به کمک خدمات آی‌تی تا حدودی به حوزه‌کاری خود سرو سامان ببخشند. اما همین حرکت هم به باور بسیاری از فعالان و کارشناسان حوزه املاک نه تنها باعث ساماندهی این حوزه نشده بلکه تنها سردرگمی و پیچیدگی کار را به دنبال خود داشته است. پروژه‌های بیشماربا یک بررسی کوتاه در خصوص استفاده فناوری اطلاعات در حوزه مسکن و املاک کشور می‌توانید با انواع طرح‌ها و پروژه‌های الکترونیکی روبه‌رو شوید که مسوولان مربوطه برای سرو سامان دادن به این حوزه در نظر گرفته‌اند. سامانه مکانیزه ثبت اطلاعات معاملات املاک و مستغلات کشور (کد رهگیری) یکی از آشنا‌ترین پروژه‌های حوزه املاک کشور است. به کمک این سامانه قرار است مشاوران املاک ساماندهی شوند و به دنبال آن اطلاعات معاملات املاک و مستغلات شفاف سازی شود. همچنین این سامانه باعث جلوگیری از فعالیت واحدهای صنفی بدون پروانه و افراد غیر مجاز و در نهایت اطمینان خاطر مراجع‌کنندگان به بنگاه‌های املاک می‌شود. این پروژه در حالی توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت راه‌اندازی شده که به اعتقاد کارشناسان به هیچ کدام از اهداف مورد نظر نرسیده و کمکی به جمع‌آوری اطلاعات حوزه املاک کشور نکرده است. سامانه ثبت متقاضیان مسکن مهر و سامانه ثبت انبوه‌سازان مسکن مهر هم از دیگر سامانه‌هایی است که توسط وزارت مسکن راه‌اندازی شده و متولی راه‌اندازی آن یعنی وزارت مسکن هدف از راه‌اندازی این دو سامانه را ساماندهی بازار عرضه و تقاضا و پایگاهی برای گردآوری اطلاعات افرادی است که قصد ساخت خانه در پروژه مسکن مهر را دارند. اما پروژه کاداستر شاید یکی از پر سرو صداترین و مورد انتقاد‌ترین طرح‌های حوزه املاک کشور است. پروژه‌ای که به واسطه آن پایه و اساس تثبیت و استقرار مالکیت مشروع صاحبان املاک مشخص می‌شود. برای این کار نیاز به تهیه نقشه از تمام قسمت‌های شهرها، روستاها، مزارع و مراتع کشور است و شاید همین کار و عدم همکاری دستگاه‌های مربوطه به ارائه اطلاعات دقیق باعث شده این پروژه در حدود 20 سال به طول بیانجامد. این پروژه به نیاز نقشه‌های طراحان عمران شهری مانند مسکن، شهرسازی، گازرسانی، برق، مخابرات و... هم کمک شایانی می‌کند. اما آن‌طور که منتقدان کاداستر اعلام می‌کنند این پروژه هم به اهداف خود نرسیده و به نوعی اطلاعات موثقی از خروجی این پروژه در دست نیست. اما از آن سو مدیران این پروژه اظهار چنین گفته‌هایی از زبان مسوولان کشور را تعجب‌برانگیز می‌دانند و اعلام می‌کنند که 94 درصد این پروژه اجرا شده و خروجی آن هم همان سند‌های تک برگی است که در اختیار صاحبان یک ملک قرار می‌گیرد.یکی از آخرین پروژه‌های حوزه املاک کشور که به تازگی خبر‌هایی درخصوص آن شنیده می‌شود پروژه املاک الکترونیکی است که توسط معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهوری اجرای آن پیگیری می‌شود. این پروژه که بی‌شباهت به پروژه کاداستر و سامانه رهگیری نیست قرار است به یکپارچه‌سازی فرآیند‌های کاری و امور مربوط به املاک کمک کند و باعث جلوگیری مفاسد اداری و اقتصادی املاک شود. این سامانه براساس اطلاعات GIS (نقشه الکترونیکی نقشه‌های سنتی) مشخصات املاک را روی نقشه رسمی کشور ثبت می‌کند. اطلاعات دقیقی از وضعیت این پروژه در دست نیست، اما گفته می‌شود این طرح از سال 89 و توسط سازمان مبارزه با مفاسد اقتصادی مطرح شده است.راضیان و ناراضیانوجود چنین پروژه‌ها و سامانه‌های گوناگونی، موافقان و مخالفان خودش را دارد. عده‌ای بر این باورند که این پروژه‌ها و سامانه‌ها به اشتباه پیاده‌سازی شده‌اند و حرکت‌شان جز موازی‌کار و صرف هزینه زیاد، دستاورد دیگری ندارد. اما عده‌ای دیگر اعلام می‌کنند که این پروژه‌ها نه‌تنها موازی‌کاری نیست بلکه در سرعت بخشیدن به فعالیت‌های این حوزه بسیار کاربردی است. مقداد همتی، مشاور وزیرمسکن و دبیر سامانه املاک و مستغلات کشور، از جمله کسانی است که معتقد به ضروری بودن این پروژه‌ها است و اعلام می‌کند که سامانه‌های فعال در این حوزه مکمل یکدیگر هستند و در اطلاع‌رسانی به بخش‌های مرتبط بسیار مفید واقع شده‌اند. همتی در واکنش به کسانی که وجود چنین سامانه‌هایی را موازی‌کاری می‌دانند می‌گوید: «نه‌تنها سامانه های وزارت مسکن به صورت موازی کار نمی‌کنند، بلکه سامانه محکم و بزرگی هستند که با دیگر سامانه‌های این حوزه مانند کد رهگیری،ثبت احوال، سامانه شهرداری، سامانه سازمان مدیریت و ... هم در ارتباط بوده و تبادل اطلاعات می‌کنند.» اما در مقابل اظهارات همتی، کسانی هم هستند که طرح‌ها و سامانه‌های حوزه املاک کشور را غیرحرفهای و غیرضروری عنوان می‌کنند. بردیا صدر نوری، مشاور رییس سازمان ثبت اسنادو املاک کشور و سرپرست دفتر توسعه فناوری اطلاعات، براین باور است که حوزه املاک نیازی به این تعداد پروژه و سامانه که به صورت موازی هم کار می‌کنند ندارد . وی معتقد است زمانی که یک پروژه یا سامانه خارج از واحد متولی اصلی آن حوزه مشغول به کار شود، کاملا مشهود خواهد بود که نمی‌توان نتیجه درستی از آن طرح گرفت. به اعتقاد صدر نوری تمامی پروژه‌های این حوزه دسته دوم بوده و در جای مناسبش تعریف نشده است.در همین زمینه نصر الله جهانگرد، دبیر سابق شورای‌عالی اطلاع رسانی، در خصوص پروژه‌های الکترونیکی و سامانه‌های گوناگون حوزه املاک کشور می‌گوید: «تمام سامانه‌ها یا طرح‌هایی که در این حوزه مطرح شده است جز موازی‌کاری، دستاورد دیگری ندارد. علت به وجود آمدن چنین سامانه‌هایی این است که مسوولان می‌خواهند اطلاعات ثبتی و املاک کشور را به صورت غیرحرفهای جمع‌آوری کنند.» جهانگرد تاکید می‌کند شاید وجود دو سامانه در حوزه مسکن مهر چندان مهم نباشد، اما وجود پروژه‌هایی همسو در سطح ملی در کنار یک پروژه اصلی مانند کاداستر چندان خوشایند نیست و نتیجه‌ای جز سردرگمی و پراکندگی اطلاعات نخواهد داشت.کاداستر کجاست؟جهانگرد درحالی معتقد است که پروژه کاداستر، جوابگوی نیازهای حوزه املاک کشور خواهد بود که بسیاری از کارشناسان کارآیی این پروژه را زیر سوال برده و اظهار می‌کنند از زمان کلید خوردن این پروژه یعنی سال 67 تا کنون آنقدر اطلاعات و آمار ضد و نقیض در خصوص این پروژه منتشر شده است که چندان نمی‌توان به این پروژه اعتماد کرد. همچنین این گروه براین باورند که اگر کاداستر به موقع و درست اجرا می‌شد شاید دیگر این تعداد پروژه الکترونیکی در حوزه مسکن دیده نمی‌شد. برای مثال همتی، مشاوره وزیر مسکن در این خصوص می‌گوید: «این طرح زیرمجموعه سازمان ثبت است که اطلاعات خاصی در مورد وضعیت کنونی آن نداریم و آمارهای ضد و نقیضی در این خصوص منتشر می‌شود. برای مثال، 24 سال است که این پروژه طول کشیده است و هر سال هم یک آمار در خصوص خروجی آن شنیده‌ایم.»به باور همتی پروژه کاداستر طرح مبهمی است که خروجی عملیاتی نداشته است. اما مسوولان اجرای پروژه کاداستر از اظهارات مسوولان وزارت مسکن در خصوص طولانی شدن این پروژه یا عدم خروجی آن اظهار تعجب می‌کنند و خبر از پایان پروژه کاداستر تا پایان سال می‌دهند. محمدعلی شاهی، مدیرکل پروژه کاداستر در این خصوص می‌گوید: «در حال حاضر 94 درصد پروژه کاداستر انجام شده و تا پایان سال به صد درصد خواهد رسید. من از کارشناسانی که اظهار به طولانی بودن این پروژه می‌کنند بسیار متعجب هستم؛ چرا که از روز اول زمانی در حدود 20 سال برای این پروژه در نظر گرفته شده بود چرا که نیاز به تهیه نقشه از کلیه املاک، مراتع و ... وجود داشت.» به گفته وی از سال 67 عملیاتی شدن این پروژه مطرح شد و بین سال‌های 68 تا 73 کار مطالعاتی روی آن به کمک متفکران نقشه برداری کشور انجام شدو بعد از این زمان طرح کاداستر تعریف و در سازمان مدیریت 20 ساله بودن آن تصویب شد. به گفته وی از ابتدای مطرح شدن این پروژه، کاداستر 20 ساله بوده و مشخص شده بود که طی این چند سال چه مقدار از پروژه باید انجام شود ما در این طرح براساس برنامه پیش رفتیم هرچند که در طول انجام کار با مشکلاتی برخورد کردیم. وی در توضیح این مشکلات با انتقاد به عدم همکاری دولت تصریح کرد که قرار بوده در اجرای این طرح و در برنامه آن مشخص شده بود که دولت باید بودجه‌ای در حدود 160 میلیارد تومان را در اختیارمان بگذارد، اما این کار را نکرد و تنها یک سوم این بودجه یعنی 60 میلیون آن را در اختیار مان گذاشت. وی در ادامه می‌افزاید با تمام این کم محبتی‌ها ما توانستیم با کمک درآمدهای دیگر سازمان ثبت و صرفه‌جوی‌هایش این پروژه را با بودجه 80 میلیونی و دو سال زودتر از موعد مشخص شده ر اه بیاندازیم.
