بازار دیجیتال - چند سالی از مصوبه نمایندگان ویژه رییس‌‌جمهوری که همه دستگاه‌های اجرایی دولتی و غیردولتی را موظف کرد که خدمات خود را در فضای الکترونیکی به متقاضیان ارایه دهند می‌گذرد.
بر اساس این مصوبه، مقرر شد وزارت ICT پورتال ملی کشور را حداکثر تا پایان شهریورماه سال 86 راه‌اندازی کند و سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی نیز خدمات خود را از این طریق در اختیار عموم قرار دهند. این پورتال در موعد مقرر با نشانی iran.ir راه‌اندازی شد. به اعتقاد کارشناسان فناوری اطلاعات هدف از ایجاد پورتال ملی یک کشور، متمرکز ساختن سرویس‌های دولتی و حتی غیردولتی مورد نیاز مردم به منظور تسهیل در ارائه خدمات به آنها و کاهش حجم سفرهای درون‌شهری و بین‌شهری است. اما با گذشت چند سال از راه‌اندازی این پورتال و به دنبال آن پورتال www.iranmardom.ir هنوز شهروندان کشورطعم واقعی خدمات الکترونیکی را نچشیده‌اند و برای کوچک‌ترین کار خود نیز مجبور به ایستادن در صف‌های طولانی یا طی کردن چندین باره طبقات سازمان‌های مختلف هستند.
از رویا تا واقعیت پیاده‌سازی طرح دولت الکترونیک در ایران در حالی در اوایل دهه هشتاد شمسی کلید خورد که تا به امروز هنوز به مرحله اجرا نرسیده و از نگاه کارشناسان این حوزه موانع متعددی بر سر راه دارد.از موانع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این طرح می‌توان به نبود زیرساخت‌های فنی مانند شبکه‌های پهن باند اینترنتی و وی‌پی‌ان، نبود شبکه علمی مناسب در سطح کشور، تحقق نیافتن الزامات راه‌اندازی پورت‌های پرسرعت اینترنت در ایران، راه نیافتن اینترنت رایگان و پرسرعت به دانشگاه‌ها، پالایش غیرهوشمند اطلاعات در شبکه، نبود سرویس‌های الکترونیکی دولتی مبتنی بر تلفن همراه، گرانی هزینه‌های ارتباطات الکترونیک و... اشاره کرد.اما شاید در بین تمام این ضعف‌ها به روز نبودن وب‌سایت‌های دولتی، نداشتن محتوای کافی برای استفاده عموم، تعاملی نبودن سرویس‌های الکترونیک، ضعف فرهنگ‌سازی و اطلاعات عمومی نسبت به خدمات این وب‌گاه‌ها از اصلی‌ترین موانع رشد دولت الکترونیک در کشور باشد. تاکنون راه‌های گوناگونی برای رشد و افزایش کارآیی وب‌گاه‌های دولتی در نظر گرفته شده است. یکی از این راه‌ها برگزاری جشنواره‌ای به نام رتبه بندی و ارزیابی وب‌گاه‌های دولتی است که به تازگی به نام حاکمیتی تغییر یافته است. مسوولان برگزار کننده این جشنواره یعنی شورای عالی اطلاع رسانی و معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور، معتقد هستند این ارزیابی و معرفی برترین وب‌گاه‌ها، عاملی خواهد بود برای تشویق سایر وب‌گاه‌های حاکمیتی تا سطح خدمات خود را ارتقا دهند.اما با وجود گذشت دو دوره از برگزاری این جشنواره ، تاکنون تغییر و پیشرفتی در ارایه خدمات الکترونیکی وب‌گاه‌های حاکمیتی دیده نشده است.احمد بزرگیان، معاون نوسازی و تحول اداری معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور، در نشست خبری سومین جشنواره ارزیابی وب‌گاه‌های حاکمیتی، در پاسخ به این سوال خبرنگاران که چرا با وجود برگزاری این جشنواره تغییری در مدیریت وب‌گاه‌های دولتی یا حاکمیتی ایجاد نشده است، گفت: ما پیوسته در حال پالایش وب‌گاه‌های حاکمیتی هستیم و اگر از نظر ارائه خدمات با مشکل مواجه باشند هشدارهای لازم را دریافت می‌کنند. در واقع پیگیری و رصد لازم روی این وب‌گاه‌ها صورت می‌گیرد، اما ما نمی‌توانیم مسوولان این وب‌گاه‌ها را به خاطر کم‌کاری به صلابه بکشیم.» وی در ادامه می‌افزاید: در حال حاضر مسوولان برگزاری این جشنواره در تلاش برای فرهنگ‌سازی و تشویق سازمان‌ها برای ارائه خدمات الکترونیکی هستند و با گذشت زمان مشکلات حال حاضر در وب‌گاه‌های حاکمیتی حل خواهد شد.» وی در ادامه تاکید می‌کند «معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست‌جمهوری، با تمام دستگاه‌های ملی، وزارتخانه‌ها و کلیه استانداری‌ها سند تفاهم نامه‌ای را مبنی بر اصلاح برنامه اداری به امضا رسانده است. این نهادها براساس این تفاهم‌نامه باید تمامی خدمات فیزیکی خود را به صورت الکترونیکی به شهروندان ارائه دهند. همچنین در این تفاهم‌نامه ضمانت اجرایی برای انجام این تکلیف در نظر گرفته شده است.» وی در توضیح این ضمانت اجرایی می‌گوید: «نهاد‌هایی که براساس ارزیابی ما در رده برترین قرار بگیرند باید پرداخت فوق‌العاده‌ای بین 30 تا 50 درصد برای پرسنل خود در نظر بگیرند که میتواند این پرداخت فوق‌العاده افزایش حقوق کارمندانشان باشد.» به باور وی از آنجا که در این زمینه مسائل مالی در نظر گرفته شده است تمام دستگاه‌ها تلاش خود را برای بهبود خدمات الکترونیکی می‌کنند. بزرگیان تصریح می‌کند گروهی هم که در این ارزیابی کمترین امتیاز را دریافت کنند، گزارش عملکردشان در اختیار وزرای مربوطه قرار می‌گیرد که شاید در نگاه اول این کار چندان اثر بخش نباشد اما همین که وزرای بخش‌های مختلف کشور در نشست وزیران کم کاری در حوزه خود را می‌بینند تشویق به رقابت و ارائه خدمات بهتر می‌شوند. در همین زمینه حجت الاسلام سعید سالاریان ،قائم مقام شورای‌عالی اطلاع‌رسانی، گفت:« به عنوان یک شهروند معتقدم که ارزیابی وب‌گاه‌ها تاثیر خود را گذاشته است و خدمات دستگاه‌های دولتی روی وب دیگر قابل مقایسه با سال‌های قبل نیست.»وی برای اثبات ادعای خود به آمار متقاضی برای ثبت‌نام در جشنواره ارزیابی وب‌گاه‌های حاکمیتی اشاره می‌کند و می‌افزاید: «در دوره اول جشنواره تنها 106 وب‌گاه حضور داشتند اما در دور دوم و سوم 500 وب‌گاه برای ارزیابی به جشنواره درخواست داده‌اند.در دور سوم، 239 وب‌گاه وارد فرآیند ارزیابی‌ها شدند و 85 وب‌گاه به ارزیابی نهایی راه پیدا کردند. البته باید توجه داشت که هر وب‌گاه ثبت‌نام‌کننده لزوما وارد فرآیند ارزیابی نشده است و هر 85 وب‌گاه در دور نهایی ارزیابی‌ها در حوزه اطلاع‌رسانی فعال بوده‌اند و اطلاع‌رسانی وجه مشترک همه آنها بوده است.» سالاریان پیش‌بینی کرد که در دوره‌های آینده برای ورود بخش خصوصی که در حوزه اطلاع‌رسانی، دانش و علم خدمات‌رسانی می‌کنند، ترتیبی برای حضور در این جشنواره اتخاذ خواهد شد. وی همچنین تاکید کرد که برای ارایه خدمات بهتر از سوی وب‌گاه‌های حاکمیتی نیاز به فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی است. همچنین برای پیشرفت بهتر کار شورای‌عالی اطلاع‌رسانی تمامی وب‌گاه‌های دولتی و حاکمیتی را بررسی می‌کند و درصدد است که یک مدل وب‌گاه استاندارد و بومی ارایه کند تا با این کار علاوه بر وحدت در این زمینه، مردم نیز از خدمات استاندارد الکترونیکی راضی باشند.
الکسای بومییکی از راه‌ها برای پی بردن به استقبال شهروندان کشور از سایت‌های سازمان‌ها و نهادهای حاکمیتی در ایران، شاید مراجعه به سایت الکسا باشد. سایتی که براساس 100 شاخص ویژه خود پربازدیدترین سایت‌ها در سراسر جهان وحتی کشور خاص را معرفی می‌کند. اگر در بخش کشور‌ها در این سایت، نام ایران را انتخاب کنید با لیست بلند بالایی از سایت‌های پر بازدید در کشور مواجه خواهید شد که تا شماره 100 آن نامی از وب‌گاه‌های دولتی و حاکمیتی کشور دیده نمی‌شود. از نگاه برخی مسوولان کشوری، چندان نمی‌توان به اینگونه آمارهای خارجی اطمینان کرد؛ چرا که شاخص‌های آنها با شاخص‌های بومی و ملی هر کشور متفاوت است. شاید به همین دلیل هم هست که شورای‌عالی اطلاع‌رسانی خبر از راه‌اندازی سامانه ارزیابی خودکار می‌دهد که کارآیی آن مانند سایت الکسا است. سالاریان، قائم‌مقام شورای‌عالی اطلاع‌رسانی، در خصوص این سامانه می‌گوید: «به‌زودی سامانه‌ای را راه‌اندازی خواهیم کرد که همه پورتال‌ها با مراجعه به آن می‌توانند از وضعیت نمره ارزیابی خود آگاه شوند. ما این سامانه را الکسایی بومی یاد می‌کنیم. در این سامانه حدود 60 شاخص از پورتال‌ها و وب‌گاه‌ها را مورد سنجش قرار می‌دهیم و گزارش نهایی رتبه وب‌گاه‌ها را در آن ارائه خواهیم داد.» وی در ادامه می‌افزاید: «شاخص‌های ما در الکسای ایرانی تخصصی‌تر، مرتب‌تر و بومی‌تر از الکسا خواهد بود. هم اکنون الکسا برای رتبه‌بندی پورتال‌ها و وب‌گاه‌ها حدود 90 تا 100 شاخص را ارزیابی می‌کند و ما در الکسای ایرانی در تلاش هستیم حدود 60 شاخص را در رتبه‌بندی وب‌گاه‌ها لحاظ کنیم.» سالاریان در توضیح ضرورت حضور چنین سامانه‌ای با وجود الکسا می‌گوید: «دلیلی وجود ندارد که ما در تمام زمینه‌ها از نسخه‌های خارجی استفاده کنیم چرا که نباید ریش و قیچی فعالیت خود را به گروهی بدهیم که هم برایمان ارزیابی کنند و هم برایمان نقشه بریزند.» به باور وی ایران میتواند در چنین حوزه‌هایی خود برنامه‌ریز باشد و سرویسی ارائه دهد که کشورهای دیگر هم استفاده‌کننده آن باشند.
